Świadczenie kompensacyjne czy wcześniejsza emerytura nauczycielska

Kiedy nauczyciel nabywa prawo do przejścia na emeryturę?

Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę.

Nauczyciele spełniający warunki określone wyżej mogą przejść na emeryturę również w wypadku rozwiązania stosunku pracy lub wygaśnięcia stosunku pracy w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela. Nauczyciel ma więc prawo przejść na wcześniejszą emeryturę, jeśli spełnia warunki określone w przepisach Karty Nauczyciela. Podkreślić jednak należy, że z tego typu emerytury skorzystać mogą jedynie ci nauczyciele, którzy warunki do jej otrzymania (czyli odpowiedni staż) spełnili do 31 grudnia 2008 r.

Zobacz również: Odprawa emerytalna nauczyciela jak obliczyć?

Czy praca nauczycielska jest traktowana jako praca w szczególnym charakterze?

Od 2009 r. praca nauczycielska nie jest już traktowana jako praca w szczególnym charakterze. Jednak pewne wyjątki wynikają z ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656).

Zgodnie z załącznikiem nr 2 do ww. ustawy – jako prace w szczególnym charakterze wymienione są prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w:

• młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
• młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
• ośrodkach szkolno-wychowawczych,
• schroniskach dla nieletnich oraz
• w zakładach poprawczych, zgodnie z ustawą z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich

Wobec powyższego należy uznać, że zatrudnienie w charakterze nauczyciela daje prawo do przejścia na emeryturę z Karty Nauczyciela, jeśli owe 20 lat pracy wymagane przepisami prawa przypadło przed rokiem 2009.

Zobacz również: Zatrudnienie nauczyciela na emeryturze

Warunki po spełnieniu których możliwe jest nabycie prawa do emerytury pomostowej

Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych kryteriami, po spełnieniu których możliwe jest nabycie prawa do emerytury pomostowej są następujące warunki, które należy spełnić łącznie:

1. pracownik urodził się po 31 grudnia 1948 r.;
2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4. ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze,
6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. Nr 97, poz. 800, z późn. zm.) użyte w ustawie określenie nauczyciel oznacza nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w:

a) publicznych i niepublicznych przedszkolach,

b) szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych,

c) publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego i placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).

System oświaty obejmuje między innymi młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży z różnego rodzaju upośledzeniami, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku przedszkolnego obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a także placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.

Kiedy nauczycielowi przysługuje świadczenie kompensacyjne?

Świadczenie przysługuje nauczycielom, którzy spełnili łącznie następujące warunki:

1. osiągnęli określony wiek,
2. mają okres składkowy i nieskładkowy w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.), wynoszący 30 lat, w tym 20 lat wykonywania pracy w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
3. rozwiązali stosunek pracy.

Okres pracy nauczyciela wymagany do przyznania świadczenia kompensacyjnego

Przy ustalaniu wymaganego do przyznania świadczenia kompensacyjnego okresu pracy nauczycielskiej nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które nauczyciel otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a także okresów:

• urlopu dla poratowania zdrowia,
• pozostawania w stanie nieczynnym,
• przebywania na urlopie udzielonym w związku z dalszym kształceniem się,
• służby wojskowej,
• urlopu wychowawczego lub urlopu bezpłatnego.

Należy podkreślić, że zarówno 30-letni okres składkowy i nieskładkowy, jak również 20-letni okres pracy nauczycielskiej musi być osiągnięty najpóźniej na dzień rozwiązania stosunku pracy. Przy dokonywaniu oceny, czy stosunek pracy został rozwiązany na wniosek nauczyciela, ZUS stosuje rozstrzygnięcia obowiązujące przy ustalaniu prawa do emerytury bez względu na wiek, określonej w art. 88 Karty Nauczyciela.

Prawo do świadczenia kompensacyjnego przysługuje nauczycielowi, jeżeli stosunek pracy został rozwiązany lub wygasł między innymi w przypadku, gdy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w razie:

• całkowitej likwidacji szkoły
• częściowej likwidacji szkoły lub w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole.

Zobacz również: Zwolnienie nauczyciela mianowanego

Niezbędny warunek do uzyskania świadczenia kompensacyjnego

Warunkiem  niezbędnym do uzyskania świadczenia kompensacyjnego jest, aby po rozwiązaniu stosunku pracy nauczyciel nie wykonywał żadnej pracy zarobkowej (nawet na część etatu). Ostatnim miejscem zatrudniania przed dniem zgłoszenia wniosku o świadczenie kompensacyjne musi być praca w charakterze nauczyciela. Jednocześnie nie istnieje wymóg zarejestrowania się takiej osoby jako bezrobotnej.

Świadczenie kompensacyjne jest więc rodzajem świadczenia przedemerytalnego dla nauczycieli. Mogą z niego skorzystać ci nauczyciele, którzy nie spełnili warunków do uzyskania bądź to emerytury pomostowej bądź emerytury bez względu na wiek. Pamiętać jedynie trzeba, że pobierając świadczenie kompensacyjne nie może już Pani pracować w szkole (co przy emeryturze byłoby możliwe). Spełnia Pani oczywiście warunki do otrzymania emerytury z art. 88 KN, gdyż ma Pani 30-letni staż pracy w tym 20 lat jako nauczyciel (wypracowany przed 2008 rokiem).

Czy nauczyciel może pracować w czasie otrzymywania świadczenia kompensacyjnego?

Reasumując, świadczenie kompensacyjne jest świadczeniem niejako przedemerytalnym pozwalającym na doczekanie do emerytury. Nie można w czasie jego trwania pracować w szkole. Wcześniejsza emerytura jest emeryturą i w czasie jej trwania może Pani pracować jako nauczyciel.

Na stronie ZUS można wyczytać w wyjaśnieniach dotyczących emerytury bez względu na wiek, że przyznanie takiej emerytury nie jest uzależnione od rozwiązania stosunku pracy przez nauczyciela. Prawo do takiej emerytury będzie podlegało zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Oznacza to, że może Pani złożyć wniosek o emeryturę i zostanie ona wyliczona i zawieszona do czasu, aż nie zakończy Pani stosunku pracy.

Zobacz również: Świadczenie kompensacyjne a nagroda jubileuszowa

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.