Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Staram się o uwzględnienie przy naliczeniu mojej emerytury okresu pracy w szczególnych warunkach, „pełen etat, w sposób ciągły, przy monitorze ekranowym”. Złożyłam już do ZUS-u i sądu odwołanie od decyzji. Chciałabym spytać, czy większą skuteczność będę miała, gdy reprezentować mnie będzie prawnik? Czy były już wyroki w podobnych sprawach i czy mam szansę na zaliczenie mi okresu pracy w warunkach szkodliwych?
Na wstępie wskaże, że kwestia reprezentacji przez prawnika lub samodzielnej przez Panią nie może zostać przeze mnie oceniona. Wszystko zależy od tego, jak dobrze się Pani przygotuje do procesu, jaki materiał dowody zbierze i jakie wyroki na swoją korzyść. Jeśli przygotuje się Pani dobrze, to w takiej sprawie reprezentacja nie tylko nie jest konieczna, ale i niewiele zmieni. Jeśli zaś nie czuje się Pani na siłach wyrażać przed sądem swych poglądów i potrzebuje pomocy profesjonalisty, wówczas zasadne jest powierzenie sprawy do prowadzenia pełnomocnikowi.
Przechodząc jednak do zasadności Pani odwołania i tym samym oceny, czy są szanse na jego uwzględnienie, wskazuję, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Niezbędne jest jednakże, aby owa praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.
Rodzaje prac w szczególnych warunkach wymienione zostały przede wszystkim w wykazach A i B będących załącznikami do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Zobacz również: Czy praca spawacza jest szkodliwa?
W odwołaniu wskazuje Pani, że od 1 kwietnia 1980 roku do 31 marca 1986 roku pracowała Pani w oddziale PKO w pełnym wymiarze czasu i w sposób ciągły wykonywała pracę przy obsłudze elektronicznych monitorów kineskopowych typu Redifon/Mera 9150, co powoduje, że Pani zdaniem jest to praca w warunkach szczególnych zgodnie z rozporządzeniem RM z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykaz A Dział XIVw, p.5) oraz z zarządzeniem Nr 16 ministra rolnictwa, leśnictwa i Gospodarki żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
O ile w zarządzeniu wskazane są wprost stanowiska dające podstawę zakwalifikowania pracy jako pracy w szczególnym charakterze, tj. : rysownik kartograficzny, kartograf rysownik i fotograf reprodukcji kartograficznej (i żadnego z tych stanowisk Pani nie zajmowała więc nie spełnia Pani przesłanki pracy w warunkach szczególnych z tegoż zarządzenia), o tyle w rozporządzaniu takiego wskazania nie ma a mowa jest jedynie o pracach szczególnie obciążających narząd wzroku i wymagających precyzyjnego widzenia – w kartografii, montażu mikroelementów oraz przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. Zasadnicze jest więc wykazanie przed sądem, że Pani praca w latach 1980 do 1986 przy obsłudze (nie zaś przy użyciu czy przy wykorzystaniu) elektronicznych monitorów kineskopowych typu Redifon/Mera 9150 była pracą w warunkach szczególnych wskazaną w rozdziale XIV pkt 5 Rozporządzenia RM z 7 lutego 198 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emeryt i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
W poruszonej przez Panią kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 17 grudnia 2014 roku, sygn. akt I UK 172/14. Wskazał on:
Sąd Najwyższy nie dostrzega pozytywnej regulacji normatywnej, która ex definitione pozwalałaby przyjąć, że każda praca w pełnym wymiarze na stanowisku pracy wyposażonym w monitor ekranowy jest pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu pkt 5, dział XIV rozporządzenia. Przepisy rozporządzenia z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) określają wymagania bhp oraz ergonomii, jak i organizacji pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Jednakże przepisów nawet tego rozporządzenia nie stosuje się do każdej pracy z systemem komputerowym (§ 3), przykładowo do systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy. Z uwagi na treść przepisu z pkt 5 może zachodzić potrzeba odwołania się do różnych reguł wykładni, punktem wyjścia winny być jednak łącznie wszystkie przesłanki pracy w szczególnych warunkach. Chodzi więc o pracę o znacznej szkodliwości i uciążliwości, szczególnie obciążającej narząd wzroku, co ma pozostawać z określoną czynnością polegającą na »obsłudze«, a nie tylko na posługiwaniu się w pracy elektronicznym monitorem ekranowym. Poprzestanie na takiej normie, przy powszechnym posługiwaniu się komputerem w pracy na wielu różnych stanowiskach prowadziłoby do zatarcia różnic między pracą w szczególnych warunkach i pracą, w której pracownik posługuje się komputerem. Wyrażenia »obsługiwać«, »posługiwać się« albo »pracować« z pomocą komputera semantycznie i funkcjonalnie mają inne znaczenie. Przepis pkt 5 nie ma na uwadze samego posługiwania się komputerem w pracy, lecz pracę szczególnie obciążającą wzrok i wymagającą precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitów ekranowych. Identycznie wypowiedział się SN w wyroku do którego link Pani nadesłała. Kluczowe jest zatem wykazanie pracy przy obsłudze monitora, nie zaś pracy przy pomocy/ z wykorzystaniem monitora”.
Znamienny jest także wyrok z 2019 roku 4 września, sygn. akt III UK 150/18. W tymże wyroku Sąd Najwyższy uznał za pracę w warunkach szczególnych pracę przed monitorem kineskopowym na stanowisku informatyka, która polegała na programowaniu, czyli na śledzeniu ciągów znaków, przerw, liter, testowaniu programów sprowadzającym się do obserwacji na monitorze dokumentów pod kątem uzupełnienia wszystkich pól, wyłapywaniu błędów i nieprawidłowych poleceń przez śledzenie poszczególnych wersów programu i wprowadzeniu ich poprawnie, ciągłej obserwacji monitorów celem sprawdzenia kodów wprowadzanych z klawiatury. SN wskazał, że praca ta nie była pracą typowo „biurową”, w której zasadniczym elementem jest praca z dokumentami, a jedynie do realizacji części obowiązków używany jest komputer, a tylko taka praca nie powinna być kwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych. Sąd podkreślił, że odwołująca się wykonywała pracę w trybie ciągłym, przed monitorem ekranowym, który wchodził w skład stacjonarnego zestawu komputerowego. Poza tym odwołująca się wykonywała pracę przy obsłudze monitora ekranowego, w który wyposażone było jej stanowisko pracy. Były to monitory kineskopowe CRT, gdzie zdaniem sądu występował tzw. efekt migotania (tętnienia obrazu) oraz zjawisko odbić i olśnień, co prowadziło do szybszego zmęczenia oczu oraz znacznego obciążenia narządu wzroku. Monitory CRT charakteryzowały się zdaniem sądu mniejszą ostrością oraz czytelnością czcionki i szczegółów obrazu, co zmuszało do większego wytężania wzroku podczas pracy. Wnioskodawczyni nigdy nie pracowała na dokumentach papierowych i nie wprowadzała danych kadrowo-płacowych ręcznie do systemu.
Pani w odwołaniu wskazała, że Pani praca w latach 1980 do 1986 polegała na obserwacji na monitorze z migającym kursorem wprowadzonych zapisów pod kątem uzupełnienia wszystkich pól, wyłapywaniu błędnie wprowadzonych informacji przez ich śledzenie i wprowadzenie ich poprawnie, ciągłej obserwacji monitora, celem sprawdzenia wartości wprowadzanych z klawiatury.
Proszę więc swoje stanowisko podtrzymywać na rozprawie (jeśli do niej dojdzie, bowiem ZUS może jeszcze sam uwzględnić odwołanie przed przekazaniem sprawy do sądu), a także zapoznać z nim świadków, aby zeznawali na Pani korzyść, podtrzymując, że nie pracowała Pani z papierami ani stricte biurowo, a przy obsłudze elektroniczna monitora ekranowego. Znamienne jest to owe słowo przy obsłudze, a nie przy pomocy, przy użyciu. Musi Pani wykazać, że obsługa monitora była Pani stałym i codziennym długotrwałym elementem (przeważającym albo jedynym) pracy, że narażała Pani narząd wzroku i wymagała jego sprawności oraz nadwyrężania. Nadto proszę powoływać się na owe wyroki, w tym na wyrok z 2019 roku zapisując jego sygnaturę i podając sądowi na swoją korzyść. Może Pani dodać, że w związku z wieloma niedogodnościami monitorów CRT zostały one wyparte z rynku przez nowszą technologię opartą na wyświetlaczach ciekłokrystalicznych. Nadto powszechne jest, że monitory CRT źle wpływały na wzrok z uwagi na migotanie obrazu. Informacja o tym fakcie jest na tyle powszechnie dostępna, że nie wymaga opinii biegłego, bowiem znaleźć ją można na pierwszej lepszej stronie internetowej, np. https://krysomg.wordpress.com/2013/12/05/monitory-crt-lcd-wady-i-zalety/ Zgodnie zaś z art. 228 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego nie wymagają dowodu fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna. Proszę jedynie zwrócić na to uwagę sądowi w trakcie procesu.
Istnieją szanse na wygranie sporu z ZUS-em i zaliczenie owego okresu do pracy w warunkach szczególnych.
Pracownik Biurowy w Firmie Ubezpieczeniowej
Maria pracowała jako pracownik biurowy w dużej firmie ubezpieczeniowej od 1998 do 2005 roku. Jej obowiązki zawierały przetwarzanie ogromnej ilości danych klientów, co wymagało od niej wielogodzinnej pracy przed monitorem kineskopowym. Maria doświadczyła znacznego pogorszenia wzroku oraz chronicznego zmęczenia oczu, co zmusiło ją do korzystania z okularów korekcyjnych i częstych wizyt u okulisty. Pomimo zmiany na monitory LCD w późniejszym okresie, początkowe lata pracy przy monitorach kineskopowych miały trwały wpływ na jej zdrowie wzrokowe. Maria argumentuje, że jej praca powinna być uznana za pracę w szczególnych warunkach z uwagi na znaczne obciążenie narządu wzroku.
Programista w Firmie Technologicznej
Tomasz, programista w firmie technologicznej, spędzał przed monitorem komputera średnio 10 godzin dziennie, projektując i testując oprogramowanie. Praca ta wymagała od niego nie tylko skupienia, ale również ciągłej interakcji z monitorem CRT, co prowadziło do częstego zmęczenia wzroku i bólów głowy. Tomasz zauważył, że z biegiem czasu jego zdolność do długotrwałego koncentrowania się na szczegółach na ekranie uległa znacznemu pogorszeniu. Pomimo że jego praca była kluczowa dla funkcjonowania firmy, Tomasz uważa, że warunki, w jakich pracował, powinny być uznane za szkodliwe, a okres jego zatrudnienia zaliczony do pracy w warunkach szczególnych.
Operator Systemów Bezpieczeństwa
Ewa pracowała jako operator systemów bezpieczeństwa w dużej korporacji, gdzie jej głównym zadaniem było monitorowanie i analiza obrazu z kamer bezpieczeństwa przez całą dobę. Praca ta wymagała nieustannej uwagi i precyzyjnego widzenia, aby móc szybko zidentyfikować potencjalne zagrożenia i nieprawidłowości. Ewa doświadczała regularnego zmęczenia oczu, suchości i podrażnienia wzroku z powodu długotrwałego wpatrywania się w monitory. Uważa, że jej praca, ze względu na wysoki stopień uciążliwości i szkodliwości dla wzroku, powinna być zaliczona do pracy w szczególnych warunkach.
Artykuł porusza temat możliwości zaliczenia pracy przy monitorze ekranowym do pracy w szczególnych warunkach, co ma istotne znaczenie przy naliczaniu emerytury. Przedstawia praktyczne przykłady sytuacji, w których praca ta znacząco wpływa na zdrowie wzrokowe pracowników, co może stanowić podstawę do uznania jej za szkodliwą. Podkreśla także rolę odpowiedniego przygotowania się do procesu sądowego oraz możliwość powołania się na konkretne wyroki sądowe, co może zwiększyć szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy.
Potrzebujesz wsparcia w walce o uznania pracy przy monitorze za pracę w szczególnych warunkach? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online i pomocy w przygotowaniu pism procesowych. Profesjonalni prawnicy pomogą Ci skutecznie dochodzić Twoich praw. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Wyrok Sądu Najwyższego z 2019 roku 4 września, sygn. akt III UK 150/18.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
