Autor: Katarzyna Siwiec
Od 3 lat spełniam warunki do pobierania emerytury, jednak o przeliczenie emerytury zwróciłem się do ZUS dopiero przed 2 miesiącami. Czy mogę ubiegać się o wypłatę zaległych emerytur z tych prawie 3 lat? ZUS mi odpisał, iż prawo do emerytury nabyłem dopiero teraz i że brak jest podstaw do wypłaty emerytury za wcześniejszy okres.
Zatem od 3 lat spełnia Pan warunki do nabycia emerytury, ale prawo to nie zostało Panu przyznane, dopiero w tym roku złożył Pan wniosek o przyznanie emerytury.
Wyjaśnię zatem, że oceny stanu faktycznego trzeba będzie dokonać o dwa przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, będą to art. 100 ust. 1 i art. 129 ust. 1, które poniżej zacytuję:
„Art. 100. 1. Prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2.”
„Art. 129. 1. Świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.
2. W razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny”.
Czym innym jest zatem prawo do emerytury jako takie, a czym innym prawo żądania jej wypłaty.
W nauce prawa podnosi się, iż prawo do emerytury ustala się na dzień spełnienia warunków powstania prawa do tych świadczeń, bez względu na ich realizację (tj. złożenie wniosku), co przesądza o zachowaniu przez zainteresowanego nabytych ex lege uprawnień w razie niekorzystnej zmiany stanu prawnego (zob. I. Jędrasik-Jankowska, K. Jankowska, Prawo..., s. 203; K. Ślebzak (w:) B. Gudowska, K. Ślebzak (red.), Emerytury..., s. 635; wyrok SA w Łodzi z dnia 8 stycznia 2013 r., III AUa 575/12, LEX nr 1267355).
Tak więc Pana uprawnienia oceniane są na stan sprzed 3 lat, niezależnie od późniejszych zmian w ustawie, ale nie oznacza to w żadnym razie obowiązku wypłaty świadczeń za okres od 2009 roku do chwili obecnej, a to z uwagi właśnie na brzmienie art. 129 ustawy.
Przytoczę tu tezę wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 grudnia 1997 r., sygn. akt III AUa 1168/97, w której sąd podkreślił, iż to ubezpieczony sam decyduje nie tylko o tym, czy w ogóle chce uzyskać zaświadczenie, ale również od kiedy.
Z kolei w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 grudnia 1997 roku, sygn. akt III AUa 978/97 – który zachowuje swoją aktualność także w niniejszej sprawie – przesądzono, iż przepisy ustawy z 14.XII.1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (obecnie ustawy o emeryturach i rentach z FUS) nie dają podstaw do uznania istnienia zobowiązania po stronie organu rentowego z tytułu świadczeń na rzecz osoby, która spełnia warunki do uzyskania prawa do świadczeń, lecz nie ubiega się o te świadczenia.
Zobacz również: W którym miesiącu jest wypłata pierwszej emerytury?
Tak więc skoro nie złożył Pan wniosku o przyznanie emerytury przy spełnieniu pozostałych warunków, nie może Pan żądać wypłaty emerytury za wcześniejszy okres.
Przykro mi, ale w tej sytuacji w mojej ocenie ZUS ma rację.
Żeby nie być gołosłowną, przytoczę jeszcze dwa wyroki, jeden Sądu Najwyższego, drugi Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, które wprost o tym stanowią:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2014 r. II UK 398/13
„Dopiero złożenie wniosku o świadczenie z ubezpieczenia społecznego powoduje obowiązek jego wypłaty, a ustawodawca nie przewidział możliwości wyrównywania świadczenia osobom, które wystąpiły z wnioskiem o nie później niż nabyły do niego prawo, jeżeli zwłoka spowodowana została brakiem staranności w prowadzeniu własnych spraw. Jednakże w szczególnej sytuacji, jaką stanowi przypadek ubiegania się o rentę rodzinną po osobie, która uznana została za zmarłą, nie można przepisu art. 129 ust. 1 u.e.r.f.u.s. wykładać zgodnie z jego dosłownym brzmieniem, przyjmując, że o dacie wypłaty świadczenia decyduje data wniosku o to świadczenie.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 4 marca 2014 r. III AUa 1019/13
„Reguła wynikająca z dyspozycji art. 129 ust. 1 u.e.r.f.u.s. wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu prawa, a przed złożeniem wniosku. O ile same świadczenia z ubezpieczenia rentowego nie ulegają przedawnieniu (z wnioskiem można wystąpić w każdym czasie) – to jednak przedawnieniu ulega roszczenie o wypłatę tych świadczeń w sytuacji niezgłoszenia wniosku o rentę po nabyciu prawa do tego świadczenia. Prawo do renty (jej przywrócenia) powstaje w dniu powstania ponownej niezdolności do pracy (art. 100 u.e.r.f.u.s.). W zakresie wypłaty świadczenia nie ma zastosowania art. 133 ust. 1 u.e.r.f.u.s., który dotyczy wypłaty świadczeń w razie ponownego ustalenia prawa w trybie jej art. 114 ust. 1 i 2, lecz art. 129 ust. 1 u.e.r.f.u.s., który stanowi, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.”
Przypadek Anny K.
Anna K. osiągnęła wiek emerytalny i spełniła wszystkie warunki do nabycia praw do emerytury 5 lat temu. Jednak z powodu braku wiedzy na temat procedur oraz z obawy przed zmniejszeniem wysokości świadczenia, postanowiła odłożyć złożenie wniosku. Gdy w końcu zdecydowała się złożyć wniosek, okazało się, że nie może ubiegać się o wypłatę zaległych świadczeń za okres, w którym nie pobierała emerytury. Mimo iż miała prawo do emerytury od 5 lat, ZUS wypłacił jej świadczenie dopiero od miesiąca złożenia wniosku.
Sytuacja Pana Józefa
Pan Józef, były górnik, nabył prawo do emerytury 3 lata temu, ale zdecydował się kontynuować pracę, nie składając wniosku o emeryturę. Kiedy w końcu zrezygnował z pracy i złożył wniosek o emeryturę, oczekiwał, że otrzyma wyrównanie za lata, kiedy mógł już pobierać emeryturę, ale tego nie robił. Zaskoczony był, kiedy dowiedział się, że ZUS nie przewiduje wypłaty zaległego świadczenia za okres przed złożeniem wniosku, mimo jego wcześniejszego prawa do emerytury.
Historia Pani Barbary
Pani Barbara, nauczycielka na emeryturze, dowiedziała się, że z powodu nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS jej emerytura mogłaby być wyższa, gdyby złożyła wniosek wcześniej. Przez 2 lata nie była świadoma tej możliwości, a kiedy w końcu złożyła wniosek o przeliczenie emerytury, ZUS poinformował ją, że przeliczenie będzie miało miejsce, ale tylko od momentu złożenia wniosku. Zaległego świadczenia za okres, kiedy mogła otrzymywać wyższą emeryturę, nie zostało jej przyznane.
Prawo do emerytury a prawo do jej wypłaty to dwie różne kwestie. Mimo spełnienia warunków do nabycia prawa do emerytury, świadczenia wypłacane są dopiero od momentu złożenia wniosku, bez możliwości żądania wyrównania za okres przed jego złożeniem. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe dla każdego przyszłego emeryta, aby maksymalnie wykorzystać przysługujące mu świadczenia.
Potrzebujesz pomocy w zrozumieniu przepisów emerytalnych lub wsparcia w przygotowaniu wniosku o emeryturę? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnej pomocy w redagowaniu pism, aby zabezpieczyć swoje prawa i maksymalizować świadczenia emerytalne. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 stycznia 2013 r., III AUa 575/12, LEX nr 1267355
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 grudnia 1997 roku, sygn. akt III AUa 978/97
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
