Wakacyjna praca w OHP a prawo do emerytury

Obowiązująca aktualnie ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uchyliła część przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267, z późn. zm.). Ta ustawa do uprawnień emerytalnych pozwalała zaliczać okresy pracy wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1975 r. na podstawie umowy o naukę zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub odbycia wstępnego stażu pracy.

Umowy tego rodzaju były wówczas zawierane w oparciu o przepisy ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226, z późn. zm.).

Zobacz również: Czy studia liczą się do stażu pracy?

Okresy nieskładkowe

Pani wspomniała, że za okres ten, przypadający już po 1975 roku, nie były odprowadzane składki ZUS, co oznacza, że można by rozpatrywać Pani praktykę w oparciu o treść art. 7 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ten pierwszy stanowi, iż okresami nieskładkowymi są następujące okresy:

1) pobierania:

a) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy,

b) zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego,

c) świadczenia rehabilitacyjnego,

d) świadczeń wymienionych w lit. b i c po ustaniu obowiązku ubezpieczenia;

2) pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub po ustaniu obowiązku ubezpieczenia społecznego z innego tytułu;

3) niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy, na podstawie przepisów Kodeksu pracy, zostało wypłacone odszkodowanie;

4) (3) (uchylony);

5) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem:

a) w wieku do lat 4 – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie – bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat,

b) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko;

6) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy opieki pielęgnacyjnej nad inwalidą wojennym zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia;

7) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy niewykonywania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowane koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia;

8) urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;

9) nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów;

9a) studiów doktoranckich i aspirantury naukowej w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu;

9b) asystenckich studiów przygotowawczych;

10) dokształcania zawodowego lekarzy w klinikach akademii medycznych i oddziałach instytutów naukowych w charakterze wolontariusza - w granicach do 1 roku;

11) pobierania zasiłku przedemerytalnego i świadczenia przedemerytalnego;

12) udokumentowanej niezdolności do pracy, za które wypłacone zostały z Funduszu Pracy: zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki szkoleniowe lub stypendia.

Nie wymienia się tu niestety pracy w OHP.

Trzeba w tym miejscu wyjaśnić, iż ustawa z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 z późn. zm.) obowiązująca od dnia 15 listopada 1991 r. nadała art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS następujące brzmienie:

Okresy składkowe przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r.

Za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego – w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Musiałaby zatem Pani spełniać wszystkie te warunki, aby uznać, że okres pracy w wakacje można zaliczyć do stażu pracy, a więc wiek powyżej 15 lat, wymiar czasu minimum połowa pełnego i pobieranie wynagrodzenia.

Spotyka się jednak pogląd, że nie jest możliwe dokumentowanie okresu tego świadectwem szkolnym a jedynie świadectwem pracy, bo stosunek ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia powstaje bowiem wyłącznie z chwilą zawarcia stosunku pracy.

Oczywiście w okresie wcześniejszym warunki zaliczenia tego okresu były inne, bo jak wskazano w judykaturze „…do okresu przyuczania ubezpieczonej do zawodu tokarza w ramach kursu organizowanego przez OHP w trwający od 1 października 1973 r. do 30 czerwca 1974 r., nie może zostać zaliczony, gdyż wnioskodawczyni nie świadczyła w tym czasie stale i w pełnym wymiarze pracy w warunkach szczególnych” (tak: wyrok i uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r. sygn. II UK 169/10).

W innym wyroku, w sprawie o sygn. akt III AUa 880/12, Sąd Apelacyjny w Krakowie także opowiedział się przeciwko zaliczaniu czasu dokształcania w OHP do stażu pracy. Poniżej zacytuję fragment tego wyroku:

Praca wakacyjna w OHP a okresy doliczane do emerytury

„Wskazać należy, że wnioskodawczyni miała wówczas status pracownika młodocianego, co wynika wprost z ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. z 1958 r. Nr 45, poz.226 ze zm.). Posiadanie statusu młodocianego w rozumieniu cyt. ustawy wiązało się ze specyficznymi wymogami co do maksymalnego dopuszczalnego czasu pracy oraz z obowiązkiem dokształcania. Jakkolwiek w wieku powyżej 16 lat młodocianego obowiązywał już normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy (art. 13 ust.2 cyt. ustawy), jednak pomimo podlegania normalnemu czasowi pracy po ukończeniu wieku 16 lat, nie jest możliwe przyjęcie, że wnioskodawczyni świadczyła pracę w warunkach szczególnych. Trzeba mieć na względzie, że zgodnie z art. 12 ust. 1 cyt. ustawy młodociani zatrudnieni przez zakłady pracy obowiązani są do dokształcania się do czasu ukończenia 18 roku życia. Stosownie do art. 13 ust. 3 cyt. ustawy do czasu pracy młodocianych wlicza się czas dokształcania, bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. W ocenie Sądu Apelacyjnego przytoczone regulacje prawne dotyczące obowiązku dokształcania się samoistnie wykluczają możliwość przyjęcia, że wnioskodawczyni w ramach OHP wykonywała pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym dla danego stanowiska pracy. Dokształcanie w rozumieniu art. 12 cyt. ustawy nie oznaczało bowiem nic innego jak zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych”.

Ponieważ jednak Pani wspomina o pracy w wakacje, kiedy nie pobierała Pani nauki, to według mnie decydujące są tylko warunki określone art. 6 ust. 2 pkt 1 powyżej 15 lat, wymiar czasu min. połowa pełnego i pobieranie wynagrodzenia, i jeśli zdoła to Pani udowodnić przed sądem jakimiś dowodami, w tym także z pomocą świadków, to wydaje mi się, że sprawa powinna się zakończyć dla Pani pomyślnie, takie jest moje zdanie, bo zakładam, że prace wakacyjne były wykonywane przez Panią nie w ramach praktyk zawodowych tylko w ramach stosunku pracy pracownika młodocianego, a tylko brak jest stosownych dokumentów.

Generalnie jednak jest tak, że praktyki zawodowe odbywały się na podstawie umów zawieranych między szkołą a zakładem pracy, a praca młodocianego była wykonywana w ramach umowy o pracę i gdyby taką Pani zawarła – w 100% nie byłoby problemu, a tak w tym przypadku będzie Pani musiała udowodnić, że to był stosunek pracy a nie praktyka w ramach dokształcania.

Zobacz również: Studia doktoranckie a ZUS

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r. sygn. II UK 169/10
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 880/12

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.