Umowa o dzieło w ciąży

Wykonywanie pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego

Zgodnie z art. 17 ustawy zasiłkowej:

„1. Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

3. Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się w trybie określonym w art. 68”.

Artykuł 17 wymienia trzy sytuacje powodujące utratę prawa do zasiłku chorobowego na zasadzie wyłudzenia świadczenia (nierzetelności zwolnienia):

1. wykonywanie w okresie niezdolności do pracy (innej) pracy zarobkowej,
2. wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia,
3. sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego.

Interpretacji tych przesłanek należy dokonywać biorąc pod uwagę ratio legis regulacji wynikającej z art. 17. Jest nią ochrona funduszu ubezpieczenia chorobowego przed nadużyciami ze strony ubezpieczonych. Ta ratio legis leży u podstaw wszystkich orzeczeń Sądu Najwyższego wydanych na kanwie art. 18 ustawy z 17 grudnia 1974 r., będącego odpowiednikiem art. 17 w obowiązującej ustawie. Cały dorobek orzecznictwa i literatury może się więc okazać nadal przydatny, jakkolwiek treść obu przepisów jest nieco inna.

Każdorazowo jest to indywidualna ocena ZUS i sądu, niestety najczęściej przemawiająca za interpretacją ZUS – czyli każda osobista aktywność w ramach uzyskania zarobków może zostać uznana za podstawę do pozbawienia zasiłku chorobowego.

Przytoczę kilka wyroków, które najlepiej to obrazują.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 5 października 2005 r., sygn. akt I UK 44/2005, LexPolonica nr 389103: 

„Wykonywanie pracy zarobkowej w rozumieniu art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 31 poz. 267) polega na podjęciu działań stanowiących realizację obowiązków pracowniczych lub wynikających z innego stosunku prawnego obejmującego świadczenie pracy”.

Utrata prawa do zasiłku chorobowego

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 5 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 370/2004, LexPolonica nr 387935:

„Pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 31 poz. 267) jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim”.

Wykorzystanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem

Wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie od pracy wykorzystywane było niezgodnie z jego celem, rozstrzyga właściwa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uzyskując w miarę potrzeby opinie lekarza leczącego, i wydaje w razie sporu decyzję, od której przysługują środki odwoławcze określone w odrębnych przepisach (§ 10 rozporządzenia). Mowa zapewne o decyzji pozbawiającej prawa do zasiłku chorobowego. Nie jest tylko do końca jasne, o jakim sporze jest mowa w tym przepisie. Wątpliwości bowiem może mieć tylko kontrolujący (płatnik). Ze swoimi wątpliwościami może zwrócić się do jednostki organizacyjnej ZUS, która tę wątpliwość (nie spór) rozstrzyga. Jeśli rozstrzygnie na niekorzyść ubezpieczonego, to wyda decyzję o pozbawieniu zasiłku chorobowego. Od tej decyzji ubezpieczony będzie się mógł odwołać do sądu, który rozstrzygnie jego spór z ZUS-em o to, kto ma rację.

Do obowiązków płatnika składek należy także kontrola formalna zaświadczeń lekarskich, stanowiących podstawę zwolnienia od pracy.

Zobacz również: Wyjazd za granicę na zwolnieniu lekarskim w ciąży

Kontrola formalna zaświadczeń lekarskich

Kontrola formalna zaświadczeń lekarskich polega na sprawdzeniu, czy zaświadczenie:

1. nie zostało sfałszowane,
2. zostało wydane zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich.

Jeżeli w wyniku kontroli zachodzi podejrzenie, że zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane, płatnik składek występuje do lekarza leczącego o wyjaśnienie sprawy.

W razie podejrzenia, że zaświadczenie lekarskie wydane zostało niezgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, płatnik składek występuje o wyjaśnienie sprawy do terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z rozporządzeniem przeprowadzenie kontroli obciąża wyłącznie płatnika, jakkolwiek zgodnie z ustawą – jednostka organizacyjna ZUS również powinna tę kontrolę przeprowadzić w odniesieniu do ubezpieczonych, którzy są jednocześnie płatnikami. Jest to wynikiem, jak się wydaje, założenia, że ZUS i tak „sam z siebie” wie, co ma kontrolować.

Podjęcie pracy na umowie o dzieło może stać się powodem odebrania zasiłku chorobowego. Bez względu na to, czy pracodawca się na to zgadza, czy nie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
2. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 5 października 2005 r., sygn. akt I UK 44/2005

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.