Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Syn pobiera rentę socjalną przyznaną w związku z chorobą, która ujawniła się w wieku 24 lat, gdy syn studiował. Otrzymał rentę socjalną na 1 rok. Zaraz po przyznaniu renty miał komisję w PCPR i orzeczono niepełnosprawność w stopniu znacznym (kod P2 – schizofrenia) ze wskazaniem pracy w warunkach chronionych. Renta została przedłużona na kolejne 2 lata, natomiast kolejna komisja PCPR przedłużyła niepełnosprawność w stopniu znacznym tym razem na 5 lat (kilka dni temu była komisja, syn mam 14 dni na odwołanie się). Chodzi nam o to, że orzeczenie w stopniu znacznym z kodem choroby P2 bardzo utrudnia mu znalezienie pracy. Od swojego lekarza psychiatry ma zaświadczenie, że może pracować, bierze leki – w przypadku jego choroby bardzo wskazane jest stałe zajęcie, codzienne wstawanie, obowiązki i przede wszystkim poczucie, że jest potrzebny. Obawiamy się, że jeśli odwołamy się od orzeczenia o stopniu znacznym niepełnosprawności i syn dostałby stopień umiarkowany, to przy kolejnej komisji ZUS (za kilka miesięcy) renta socjalna może nie zostać mu przedłużona. Czy można otrzymać przedłużenie renty socjalnej mając umiarkowany stopień niepełnosprawności?
Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.) w art. 2 i 4 zawiera pozytywne przesłanki, których niespełnienie wyklucza możliwość skutecznego ubiegania się o prawo do renty socjalnej. Wynika z nich, że prawo do renty socjalnej przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
Stosownie do treści art. 5 powołanej ustawy rentowej – ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje obecnie lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej „lekarzem orzecznikiem”, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2015 r., poz. 748 ze zm.). Zgodnie z art. 12 ust. 2 tej ustawy – osobą całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.
Przepis art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, definiując niezdolność do pracy, stanowi, że niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu, i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przepisy ust. 2 i 3 wskazują, że całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z brzmienia art. 12 tejże ustawy wyraźnie wynika, że do stwierdzenia niezdolności do pracy nie jest wystarczające samo występowanie naruszenia sprawności organizmu (choroby), lecz jednocześnie naruszenie to musi powodować całkowitą lub częściową utratę zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie rokujące odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Po 2003 r. decyzja powiatowego zespołu nie stanowi podstawy do przyznania renty socjalnej; niezbędne jest określenie niezdolności do pracy przez lekarza orzecznika ZUS.
Zobacz również: Lekki stopień niepełnosprawności a zasiłek z mops.
Odnośnie relacji między orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności a wymaganiem art. 4 ustawy o rencie socjalnej istnienia całkowitej niezdolności do pracy wypowiedział się wielokrotnie Sąd Najwyższy m.in. w uzasadnieniu wyroku z dnia 11.03.2008r. sygn. I UK 286/07 (LEX 508351), wskazując, że niepełnosprawność nie jest tożsama z całkowitą niezdolnością do pracy. Zgodnie z definicją zawartą w słowniku zamieszczonym w art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Niepełnosprawność oznacza zatem inną sytuację socjalną określonej osoby. W związku z niepełnosprawnością przysługują też inne świadczenia. Najogólniej rzecz ujmując, mają one na celu umożliwienie dalszej pracy osobie niepełnosprawnej oraz zapobieżenie jej społecznej alienacji. Stąd też w przypadku orzekania o niepełnosprawności, obok oceny stanu zdolności do pracy, uwzględnia się zdolność osoby do pełnienia ról społecznych, co nie odgrywa roli przy orzekaniu o niezdolności do pracy na gruncie ustawy emerytalnej. Na mocy art. 5 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy ustalonej na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej i niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalonej na podstawie art. 13 ust. 5 tej ustawy, jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej, jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (pkt 2), a orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy – na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności (pkt 3). Obowiązujące przepisy nie przewidują natomiast analogicznej relacji w odwrotną stronę, tzn. że orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności ma być traktowane na równi z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy, ustalonej na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej, podobnie orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Wiąże się to z różnymi w pewnym stopniu przesłankami orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów rentowych i orzeczenia o niepełnosprawności w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, trybem orzekania w tych sprawach oraz różnicami w zakresie celów, którym orzeczenia te mają służyć.
Zobacz również: Czy na schizofrenię przysługuje renta?
Odnosząc to do postawionego pytania: samo orzeczenie o niepełnosprawności nie wpływa na stanowisko lekarza orzecznika ZUS – orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności nie oznacza utraty renty socjalnej. Natomiast podjęcie pracy może oznaczać uznanie przez ZUS, że Pani syn nie jest całkowicie niezdolny do pracy. A to może pozbawić go prawa do renty socjalnej.
Proszę pamiętać, że opinia lekarza orzecznika i opinia powiatowego zespołu to dwa różne dokumenty. Opinia ZUS implikuje treść opinii Powiatowego Zespołu, opinia zespołu nie implikuje treści orzeczenia ZUS. Stopień niepełnosprawności nie wpływa na prawo do renty socjalnej, zawsze jednak ZUS może orzec, że Pani syn nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Orzecznicy ZUS są znani z „cudownego uzdrawiania”, a szczególnie gdy mają argument, że skoro syn pracuje w normalnych warunkach, to nie jest całkowicie niezdolny do pracy.
Zobacz również: Jak zrezygnować z orzeczenia o niepełnosprawności?
Przykład Marii
Maria, po wypadku samochodowym, została orzeczona jako osoba niezdolna do pracy ze względu na trwałe uszkodzenie kręgosłupa. W wieku 22 lat, będąc na drugim roku studiów, złożyła wniosek o rentę socjalną. Jej orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym zostało przyznane na okres 3 lat. Maria obawiała się, że podjęcie jakiejkolwiek pracy, nawet na pół etatu, mogłoby wpłynąć na decyzję o przedłużeniu jej renty socjalnej, mimo że jej lekarz zalecał lekką pracę biurową jako część rehabilitacji.
Przykład Tomasza
Tomasz, cierpiący na zaawansowaną postać stwardnienia rozsianego, został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy jeszcze przed ukończeniem 25 roku życia. Jego stan zdrowia wymagał specjalistycznej opieki i regularnych terapii. Otrzymywał rentę socjalną, ale jego rodzina zastanawiała się, czy możliwe jest jej przedłużenie, biorąc pod uwagę okresowe poprawy w jego stanie zdrowia, które pozwalały mu na wykonywanie prostych zadań zdalnych. Rodzina obawiała się, że każda próba pracy Tomasza może być źle zinterpretowana przez komisję orzekającą.
Przykład Anny
Anna, zmagająca się z ciężką depresją i lękiem społecznym, otrzymała orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Chociaż jej stan zdrowia pozwalał na wykonywanie niektórych form pracy zdalnej, Anna obawiała się, że podjęcie zatrudnienia może wpłynąć na jej prawo do renty socjalnej. Jej psychiatra podkreślał znaczenie stabilnego zatrudnienia dla poprawy stanu psychicznego Anny, ale równocześnie istniało ryzyko, że ZUS uzna ją za zdolną do pracy, co mogłoby skutkować utratą świadczenia.
Stopień niepełnosprawności ma kluczowe znaczenie dla prawa do renty socjalnej, jednak nie zawsze jest jednoznacznie powiązany z całkowitą niezdolnością do pracy. Przykłady z życia wzięte podkreślają, że decyzje ZUS mogą znacząco wpłynąć na życie osób niepełnosprawnych, stawiając ich przed trudnymi wyborami dotyczącymi zatrudnienia i utrzymania świadczeń. Ważne jest, aby system orzekania uwzględniał indywidualne potrzeby i możliwości rehabilitacyjne każdej osoby, umożliwiając im aktywne i satysfakcjonujące życie społeczne oraz zawodowe.
Potrzebujesz wsparcia w zrozumieniu przepisów dotyczących renty socjalnej lub pomoc w przygotowaniu odwołania? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnej pomocy w przygotowaniu niezbędnych pism. Zapewniamy indywidualne podejście i szybką pomoc, aby ułatwić Ci obronę Twoich praw. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej - Dz.U. 2003 nr 135 poz. 1268
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
