Autor: Marek Gola
Mój mąż pracował „na czarno”, zmarł 3 miesiące temu. Wystąpiłam do ZUS z wnioskiem o wypłatę renty rodzinnej dla dzieci po ojcu. Niestety przyszła odpowiedź odmowna, bo mąż nie był zatrudniony i miał za małą liczbę przepracowanych lat. Według ZUS mąż nie pracował i dzieciom nie należy się renta po ojcu. Jeśli udowodniłabym, że mąż pracował stale „na czarno”, czy dzieci miałyby wtedy szansę na rentę po ojcu?
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.
Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Zachodzi zatem pytanie, czy Pani mąż spełniał choć jedno z wymienionych wymagań.
Zobacz również: Babcia jako rodzina zastępcza ile się dostaje?
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, że konieczne jest ustalenie statusu żywiciela w chwili śmierci. Jak podkreśla się w literaturze i orzecznictwie: „Status ów wyraża się ustalonym prawem do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, względnie spełnianiem wymogów do uzyskania jednego z tych świadczeń. Oznacza to, że niemożność ustalenia prawa zmarłego do emerytury lub renty (np. z powodu braku wymaganego okresu składkowego wraz z nieskładkowym) wykluczy możliwość przyznania renty rodzinnej. W tym kontekście zob. wyroki SN: z dnia 24 kwietnia 2008 r., II UK 235/07, OSNPUSiSP 2009, nr 15-16, poz. 209 oraz z dnia 16 października 2009 r., I UK 130/09, LEX nr 564764, odnoszące się do art. 57 ust. 2 w zw. z art. 58 ust. 2”*
Reasumując, samo wykazanie, że mąż pracował „na czarno”, będzie skutkowało nabyciem prawa do renty rodzinnej tylko wówczas, gdyby okres pracy na czarno miał spowodować nabycie uprawnień emerytalnych lub rentowych.
Zatem w tej sytuacji konieczne byłoby najpierw ustalenie w toku postępowania stosunku pracy, a dopiero później dochodzenie renty. Innymi słowy dwa postępowania: jedno o ustalenie istnienia stosunku pracy, drugie o rentę.
* Marcin Bartnicki, Komentarz do art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, 2014.04.15, LEX 2014
Zobacz również: Renta rodzinna po ojcu
Przypadek Anny i jej dzieci
Anna była żoną budowlańca, który przez większość swojego życia zawodowego pracował "na czarno". Gdy niespodziewanie zmarł, pozostawił ją z trójką małych dzieci. Anna wystąpiła do ZUS o rentę rodzinna, licząc na wsparcie finansowe. Niestety, z powodu braku oficjalnych dowodów na zatrudnienie męża, jej wniosek został odrzucony. Władze argumentowały, że bez zarejestrowanych składek i oficjalnego okresu pracy, nie mogą przyznać renty rodzinnej.
Historia Tomasza, samotnego ojca
Tomasz, samotnie wychowujący dwójkę dzieci po śmierci żony, która pracowała jako fryzjerka "na czarno". Po jej śmierci, Tomasz złożył wniosek o rentę rodzinna, mając nadzieję, że choć częściowo zrekompensuje to utratę dochodu. ZUS odmówił wypłaty świadczenia, tłumacząc, że brak oficjalnego zatrudnienia i składek uniemożliwia przyznanie renty. Ta sytuacja jeszcze bardziej pogorszyła trudną sytuację finansową rodziny.
Sytuacja Katarzyny, wdowy po rolniku
Katarzyna, która po śmierci męża rolnika, pracującego głównie "na czarno" przy dodatkowych pracach sezonowych, złożyła wniosek o rentę rodzinna dla siebie i dwojga dzieci. Pomimo że mąż przez wiele lat ciężko pracował, nie był nigdzie oficjalnie zarejestrowany jako pracownik, co skutkowało brakiem prawa do renty rodzinnej po jego śmierci. ZUS podkreślił, że brak oficjalnych dokumentów potwierdzających zatrudnienie i opłacane składki uniemożliwia przyznanie świadczeń.
Artykuł porusza problematykę uzyskania renty rodzinnej po zmarłym członku rodziny, który pracował "na czarno". Podkreśla trudności związane z brakiem oficjalnego zatrudnienia i składek na ubezpieczenie społeczne, co uniemożliwia przyznanie renty rodzinnej. Przedstawione przypadki ilustrują, jak brak formalnego zatrudnienia może wpływać na prawa do świadczeń po śmierci bliskiej osoby.
Potrzebujesz wsparcia w uzyskaniu renty rodzinnej lub masz pytania dotyczące prawnych aspektów pracy "na czarno"? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnej pomocy w przygotowaniu niezbędnych pism. Oferujemy kompleksowe doradztwo, aby ułatwić Ci walkę o Twoje prawa. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2008 r., sygn. akt II UK 235/07
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., sygn. akt I UK 130/09
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
