Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Moja mama skończyła 86 lat. Po śmierci ojca w 2006 r. przyznano jej rentę rodzinną wypłacaną przez zakład ubezpieczeń społecznych MSWiA, pomimo powtórnego wyjścia za mąż za obywatela Niemiec i zamieszkania w Niemczech. Renta wypłacana jest na konto banku w Polsce, gdyż mama nadal ma obywatelstwo polskie. W tym roku, po 28 latach małżeństwa, zmarł mój ojczym. Niemiecki zakład ubezpieczeń społecznych przyznał mamie dużą rentę wdowią. Po śmierci drugiego męża mama ma zamiar powrócić do Polski, gdzie mieszka jej cała rodzina. Czy w tym przypadku może liczyć na wypłacanie jednocześnie renty rodzinnej w Polsce i renty wdowiej z Niemiec?
W pytaniu mamy sytuację, w której jednej osobie przysługują dwa świadczenia – z dwóch różnych państw UE, po dwóch różnych małżonkach.
Przepisy Unii Europejskiej nie wprowadzają jednolitych warunków nabywania prawa do renty rodzinnej (pozostawiając to wewnętrznym regulacjom poszczególnych państw członkowskich), jednak, w celu realizacji zasady swobodnego przepływu osób w obrębie Unii Europejskiej, konieczne jest zagwarantowanie osobom, które podejmują pracę w różnych państwach członkowskich, że nie będą ponosiły z tego tytułu negatywnych uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jak również nie dotknie to osób, wobec których pracownik migrujący był żywicielem.
Wszak przepisy wspólnotowe obowiązują we wszystkich państwach członkowskich i mają pierwszeństwo przed regulacjami krajowymi, jeżeli krajowe regulacje pozostają w sprzeczności ze wspólnotowymi regulacjami prawnymi.
Zobacz również: Jak długo przysługuje renta rodzinna wdowie?
Zgodnie z treścią art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm. – dalej u.e.r.) wskazuję, że „wdowa (wdowiec) ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:
Stosownie do art. 70 ust. 2 u.e.r. „prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa (wdowiec), która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci współmałżonka, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2”.
Zgodnie z ustawą o zaopatrzeniu emerytalnym Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, BOR i Państwowej Straży Pożarnej „renta rodzinna przysługuje wdowie:
Zobacz również: Renta dla wdowy w Austrii
Z przepisów obowiązujących w Polsce nie wynika, że ponowne zawarcie związku małżeńskiego przez wdowca pobierającego rentę rodzinną jest podstawą do uchylenia decyzji o przyznaniu renty rodzinnej.
Nie ma podstawy do wygaśnięcia renty wdowiej z MSWIA po pierwszym mężu.
Jednak po jakimś czasie uprawniona nabyła rentę z Niemiec po drugim mężu. Kumulacja świadczeń z tytułu inwalidztwa, starości i rent rodzinnych ustalanych lub udzielanych na podstawie okresów ubezpieczenia i/lub zamieszkania spełnionych przez te same osoby uważana jest za kumulację świadczeń tego samego rodzaju. Mowa o tym w art. 53 ust. 1 rozporządzenia 883/2004/WE w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Ponieważ rozporządzenie to obowiązuje stosunkowo niedługo, nie ma jeszcze orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii (TSUE), które doprecyzowywałyby, co tak naprawdę należy rozumieć pod pojęciem świadczeń tego samego rodzaju.
W świetle unijnych uregulowań instytucja właściwa bierze pod uwagę świadczenia lub dochody uzyskane w innym państwie członkowskim wyłącznie wtedy, gdy stosowane przez nią ustawodawstwo przewiduje uwzględnienie świadczeń lub dochodów uzyskanych za granicą.
W zakresie zmniejszania lub zawieszania policyjnej renty rodzinnej z tytułu uzyskiwania dodatkowego przychodu mają zastosowanie przepisy art. 103–105 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Nie zawiesza się ani nie zmniejsza z tytułu osiągania dodatkowego przychodu policyjnej renty rodzinnej, pobieranej przez osobę, która ma jednocześnie ustalone prawo do emerytury i ukończyła wiek wynoszący 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), a pobiera rentę rodzinną jako świadczenie wybrane lub korzystniejsze.
Na zmniejszenie wysokości lub zawieszenie wypłaty renty rodzinnej wpływa przychód (określony w pkt II niniejszej informacji) przekraczający 70% lub 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (tabela pkt III. 1 niniejszego pisma).
Wysokość zmniejszenia uzależniona jest od kwoty osiąganego przychodu. W art. 104 ust. 8 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określona została maksymalna kwota zmniejszenia renty rodzinnej, która stosownie do art. 104 ust. 9 podlega podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w kolejnych terminach waloryzacji.
Nie zmniejsza się świadczenia z powodu dochodów nieobjętych ubezpieczeniem społecznym.
Zobacz również: Emerytura i renta jednocześnie
Przypadek pani Anny
Pani Anna, po śmierci swojego polskiego męża w 2010 roku, zaczęła otrzymywać rentę rodzinną z ZUS. Kilka lat później wyszła ponownie za mąż za obywatela niemieckiego i przeprowadziła się do Niemiec. Po śmierci drugiego męża w 2023 roku, niemiecki system ubezpieczeń społecznych przyznał jej rentę wdowią. Pani Anna zastanawia się teraz, czy po powrocie do Polski będzie mogła kontynuować otrzymywanie obu świadczeń, zgodnie z unijnymi przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Historia pana Michała
Pan Michał, obywatel Polski, pracował i mieszkał w Niemczech przez 20 lat, gdzie jego żona zmarła, pozostawiając mu prawo do niemieckiej renty wdowiej. Po powrocie do Polski, pan Michał ożenił się ponownie. Kiedy jego druga żona zmarła, miał prawo do polskiej renty rodzinnej. Teraz pan Michał otrzymuje dwa świadczenia z dwóch różnych krajów i ceni sobie pomoc, jaką oferują mu unijne przepisy w zakresie koordynacji rent i emerytur.
Opowieść pani Doroty
Pani Dorota, po śmierci swojego pierwszego męża, pracownika służb mundurowych w Polsce, otrzymywała rentę rodzinną. Po kilku latach wyjechała do Niemiec, gdzie wyszła za mąż za Niemca i adoptowała dwoje dzieci. Po niespodziewanej śmierci drugiego męża, niemiecki urząd ubezpieczeń społecznych przyznał jej rentę wdowią. Pani Dorota zdecydowała się powrócić do Polski, aby być bliżej rodziny. Teraz, zgodnie z unijnymi regulacjami, otrzymuje świadczenia z obu krajów, co znacząco poprawia jej sytuację życiową i umożliwia lepsze wsparcie dla adoptowanych dzieci.
Artykuł omawia zasady kumulacji świadczeń z tytułu renty wdowiej i rodzinnej w świetle przepisów Unii Europejskiej, które umożliwiają osobom uprawnionym otrzymywanie świadczeń z różnych krajów UE. Przedstawione przykłady z życia wzięte ilustrują, jak w praktyce wygląda korzystanie z tych praw, podkreślając znaczenie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego dla zapewnienia wsparcia finansowego osobom, które straciły bliskich.
Potrzebujesz wsparcia w zrozumieniu i aplikowaniu przepisów dotyczących renty wdowiej z Niemiec i renty rodzinnej w Polsce? Skorzystaj z naszych kompleksowych porad prawnych online oraz profesjonalnej pomocy w przygotowaniu niezbędnych pism, aby zapewnić sobie należne świadczenia. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
