Autor: Paulina Dąbrowska
Czy pobierając rentę rodzinną po żonie, mogę starać się o dodatek dla sierot zupełnych? Oboje rodzice nie żyją, pobierali emerytury.
Zagadnienie to jest uregulowane w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887 t.j.; dalej „u.e.r.”) oraz w linii orzeczniczej.
Zgodnie z art. 65 i 66 renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, albo która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Według art. 67 u.e.r. do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny:
„1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
3) małżonek (wdowa i wdowiec);
4) rodzice.”
Zobacz również: Po ilu latach małżeństwa przysługuje emerytura po mężu?
Jak rozumiem, nabył Pan prawo do renty rodzinnej po żonie jako wdowiec na podstawie art. 70 u.e.r.
„Art. 70. 1. Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:
1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.
2. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.
3. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
4. Wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2 i niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej:
1) przez okres jednego roku od chwili śmierci męża;
2) w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.
5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do wdowca.”
Zobacz również: Czy dzieci dostaną rentę po ojcu który nie pracował?
Uprawnienie do dodatku do sierot zupełnych reguluje art. 76 ust. 1 u.e.r., stosownie do tego przepisu – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest sierota zupełna, przysługuje jej dodatek dla sierot zupełnych.
Jak rozumieć pojęcie „sieroty zupełnej” i związku z pobieraniem renty rodzinnej wskazuje orzecznictwo, w którym przyjęto pogląd, że dodatek dla sierot zupełnych przysługuje tylko w przypadku pobierania renty rodzinnej po rodzicach, a nie po zmarłym małżonku. Sąd Apelacyjny, w swojej aktualnej tezie stwierdził, że „pod pojęciem »sieroty zupełnej« jako osoby uprawnionej do dodatku dla sieroty zupełnej należy rozumieć tylko i wyłącznie dziecko, a nie małżonka, czy rodziców (art. 67 pkt 3-4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dz. U. Nr 153 z 2009 r., poz. 1227 z późn. zm.), wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 października 2010 r., sygn. III AUa 779/10.
Zobacz również: Renta rodzinna a praca za granicą
Ponadto w wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 18 sierpnia 2016 r., sygn. VII U 834/16, wskazano, że „pojęcie »sieroty zupełnej« nie zostało legalnie zdefiniowane, należy wobec tego odwołać się do podstawowego znaczenia tego terminu. Powszechnie przyjmuje się, że terminem tym określa się fakt nieposiadania przez kogoś obojga rodziców (sierota zupełna) czy braku innych opiekunów odpowiedzialnych za wychowanie (http://pl.wikipedia.org/wiki/Sieroctwo). Sieroctwo zupełne (naturalne, biologiczne) jest tym samym pojęciem, które wiąże się ze stanem trwałego pozbawienia dzieci szans wychowania we własnej rodzinie ze względu na śmierć rodziców (zob. http://www.eid.edu.pl/archiwum/2007,57/maj,91/sierota). Z kolei cel omawianej regulacji prawnej, przy założeniu o racjonalnym prawodawcy, w szczególności przy uwzględnieniu norm moralnych, zasad sprawiedliwości, słuszności, konsekwencji społecznych i ekonomicznych, polega na łagodzeniu szczególnie ciężkiej sytuacji życiowej, jaką jest śmierć obojga rodziców”.
Zgodnie z powyższym, jeśli pobiera Pan rentę rodzinną jako wdowiec po żonie, nie jest Pan, moim zdaniem, uprawniony do dodatku dla sierot zupełnych, inna sytuacja byłaby, gdyby pobierał Pan rentę rodzinną po zmarłym rodzicu.
Pani Anna, wdowa po mężu
Pani Anna, mająca 52 lata, straciła męża, który był emerytem. Otrzymuje rentę rodzinną po nim, dzięki czemu może utrzymać siebie oraz swoje niepełnoletnie dziecko. Zastanawia się, czy może ubiegać się o dodatek dla sierot zupełnych dla swojego dziecka, które straciło oboje rodziców - matka żyje, ale dziecko nie ma już ojca. W tym przypadku, dziecko jako sierota niezupełna (posiadająca jednego żyjącego rodzica) kwalifikuje się do otrzymania renty rodzinnej, ale nie do dodatku dla sierot zupełnych, który przysługuje wyłącznie dzieciom pozbawionym obojga rodziców.
Pan Robert, samotnie wychowujący dzieci
Pan Robert, po śmierci żony, która była niepracującą gospodynią domową, otrzymuje rentę rodzinną jako wdowiec wychowujący niepełnoletnie dzieci. Jego dzieci również otrzymują rentę rodzinną po matce. Następnie, nieoczekiwanie, Pan Robert też umiera. Dzieci, teraz będące sierotami zupełnymi (bez obojga rodziców), mogą ubiegać się o dodatek dla sierot zupełnych, ponieważ spełniają kryteria ustawowe.
Siostry Kasia i Ola, sieroty zupełne
Siostry Kasia i Ola straciły obydwoje rodziców w wypadku samochodowym. Dziewczynki, które są pełnoletnie, ale nadal uczą się, otrzymują rentę rodzinną po rodzicach. Zastanawiają się, czy przysługuje im dodatek dla sierot zupełnych. Jako że są sierotami zupełnymi, mają pełne prawo do ubiegania się o ten dodatek, który ma na celu wsparcie ich trudnej sytuacji życiowej spowodowanej śmiercią obojga rodziców.
Renta rodzinna jest świadczeniem przysługującym członkom rodziny zmarłego, który był uprawniony do emerytury lub renty. Dodatek dla sierot zupełnych natomiast, kierowany jest wyłącznie do dzieci, które straciły oboje rodziców, i nie przysługuje wdowcom czy innym członkom rodziny. W konsekwencji, jako wdowiec pobierający rentę rodzinną po żonie, nie ma się prawa do dodatku dla sierot zupełnych, co podkreśla istotną różnicę w zakresie uprawnień wynikających z tych dwóch form wsparcia.
Potrzebujesz pomocy w zrozumieniu swoich praw do renty rodzinnej lub dodatku dla sierot zupełnych? Skontaktuj się z nami! Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych pism, aby upewnić się, że otrzymasz wszystkie przysługujące Ci świadczenia. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 października 2010 r., sygn. III AUa 779/10
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
