Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Mąż skończył 60 lat we wrześniu, prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i zamierza przejść na świadczenia przedemerytalne. Czy zamknięcie działalności wiąże się z ogłoszeniem jej upadłości? Czy mąż musi przejść na zasiłek dla bezrobotnych?
Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych prawo do tego świadczenia przysługuje osobie, która do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2009r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenie społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła jako mężczyzna co najmniej 61 lat i posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 25 lat.
W stosunku do osób prowadzących działalność gospodarczą warunkiem ubiegania się o świadczenie przedemerytalne jest ogłoszenie upadłości. Z kolei upadłość ma zastosowanie do osób będących przedsiębiorcami, czyli – osób fizycznych, prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które we własnym imieniu prowadzą działalność gospodarczą lub zawodową (art. 5 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze; Dz. U. z 2003r. Nr 60, poz. 535 ze zm.). Takie stanowisko zajął również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 listopada 2006 r. (SK 66/2006, LexPolonica nr 420728), w którym orzekł o zgodności art. 2 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy z art. 67 ust. 2, art. 32 oraz art. 2 Konstytucji RP. Stwierdził również, że art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy ma zastosowanie do osób, które nie są pracownikami, lecz – prowadząc działalność gospodarczą lub zawodową – same decydują o swojej pracy. Ich decyzja o prowadzeniu działalności lub jej zaniechaniu jest jednocześnie decyzją o podjęciu lub zaprzestaniu pracy. W wypadku tych osób warunkiem ubiegania się o świadczenie przedemerytalne jest ogłoszenie upadłości. Trybunał dodał, że ustawodawca musi wymagać dowodów na to, że zainteresowany nie ma pracy ze względu na okoliczności od niego niezależne. Innymi słowy: „zwalnia się” nie z powodu braku chęci do dalszej pracy czy kalkulacji, z której wynika, że pobieranie świadczenia przedemerytalnego będzie korzystniejsze niż korzyści z prowadzonej działalności, lecz ze względu na drastyczną sytuację prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa. Ustawodawca uznał, że właściwym dowodem takiej sytuacji jest ogłoszenie upadłości. Jest to obiektywne kryterium oceny sytuacji ekonomicznej w odniesieniu do przedsiębiorcy. Pozwala ono w sposób jednoznaczny ustalić, kiedy osoba prowadząca pozarolniczą działalność „pozostaje bez pracy nie z własnej woli”.
Zobacz również: Czy okres zasiłku dla bezrobotnych wlicza się do świadczenia przedemerytalnego?
„»Nierentowność prowadzonej działalności«, czy »rzeczywista upadłość działalności« – jak określił to Sąd pierwszej instancji – potwierdzona zeznaniami świadków: żony J. G. (2) i syna W. G., nie są pojęciami tożsamymi z pojęciem »upadłości« w rozumieniu, zarówno art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, jak i przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003r. prawo upadłościowe i naprawcze (tj. Dz. U. 2012r. poz. 1112). Warunki przyznawania świadczeń muszą być bowiem maksymalnie zobiektyzowane. Natomiast kryterium rzeczywistej upadłości działalności gospodarczej nie jest kryterium dostatecznie zobiektywizowanym i wymiernym. Nie jest dowodem niemożności prowadzenia działalności. Tym dowodem jest ogłoszenie upadłości. Również sam fakt zakończenia działalności nie jest równoznaczny z »pozostawaniem bez pracy bez własnej woli«, czyli naczelną ideą ustawodawcy wyrażoną w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych. Świadczenia przedemerytalne stanowią bowiem zabezpieczenie społeczne do czasu nabycia emerytury dla osób, które utraciły źródło dochodów bez własnej woli”.
Odpowiadając na Pani pytanie – warunkiem nabycia prawa do świadczenia jest ogłoszenie upadłości. Nie jest to zwykłe wykreślenie, ale ogłoszenie upadłości w sądzie.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą traci bowiem obiektywnie możliwość dalszego zarobkowania jedynie w sytuacji określonej w art. 10 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, zgodnie z którym upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Według art. 11 ust. 1 ustawy dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.
Dopiero w sytuacji niewypłacalności można uznać, iż osoba prowadząca działalność gospodarczą utraciła źródło utrzymania. Samo pojęcie nierentowności działalności gospodarczej jest tu pojęciem nieprecyzyjnym, uzależnionym również od czynników nieobiektywnych. Jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność nie jest niewypłacalna i jest w stanie wykonywać swoje bieżące zobowiązania, to może znaleźć inną drogę wyjścia (bez likwidacji działalności) z trudności o charakterze ekonomicznym np. przez rozszerzenie lub zmianę zakresu działalności, poszukiwanie nowych rynków zbytu itp. Takich możliwości nie posiadają podmioty wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–6 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, dla których utrata źródła zarobkowania (przychodu z danego tytułu) jest definitywna. Takie stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 stycznia 2006 r., sygn. akt III AUa 849/2005, LexPolonica nr 399183.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
