Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Po ślubie, 40 lat temu zamieszkałam w gospodarstwie teściów i zaczęłam w tym gospodarstwie pracować. Z niewiedzy mojej i teściów nie płaciłam składek. W 1990 r. zostaliśmy z mężem właścicielami gospodarstwa. Po 15 latach zachorowałam i przyznano mi rentę okresową. Chciałam dalej opłacać składki, ale urzędniczka w tutejszym KRUS-ie powiedziała, że nie można i z tą informacją pozostałam aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. W ZUS mam parę lat składek i tam poinformowano mnie, że składki emerytalne na rencie w KRUS można płacić. Złożyłam wniosek i płacę składki do dziś. W wieku 60 lat wystosowałam pismo do KRUS o zapłacenie składek wstecz, ponieważ jestem stratna o emeryturę z ZUS. Tam skierowano mnie do sądu pracy. Sąd tego nie uwzględnił, bo KRUS się nie zgodził. Gospodarstwo musieliśmy przekazać synowi, żeby mąż mógł pobierać emeryturę. Ja mam 63 lata i nadal jestem na rencie okresowej do maja 2023 r. Czy mam szansę zapłacenia tych składek wstecz na rzecz drugiej emerytury?
Na wstępie potwierdzam, że w przypadku przyznania renty okresowej z tytułu niezdolności do pracy dopuszczalne jest podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na wniosek. Bowiem zgodnie z art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową. Potwierdził to Sąd Najwyższy, wskazując, że: „Do okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zaliczyć należy okres pobierania renty rolniczej, ale ten, w którym rolnik – na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników – objęty był na swój wniosek ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, a zatem opłacał w tym czasie składki na to ubezpieczenie.” (wyrok SN z dnia 9 lutego 2012 r., sygn. akt I UK 228/11).
W tym miejscu zaznaczam, że w myśl art. 3 ust. 2a ww. ustawy objęcie ubezpieczeniem na wniosek następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony.
Orzecznictwo sądowe wskazuje, że: „Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (j.t. Dz. U. z 2021 r., poz. 266) objęcie ubezpieczeniem na wniosek, czyli ubezpieczeniem dobrowolnym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. Zatem objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym wstecz nie jest prawnie dozwolone. W obowiązującym stanie prawnym nie jest możliwe przywrócenie terminu do złożenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, bowiem jest to tzw. termin prawa materialnego. W orzecznictwie sądów restrykcyjnie traktuje się powyższe uregulowanie.” (wyrok SO w Sieradzu z dnia 22 września 2021 r., sygn. akt IV U 438/21).
Nadto zaznaczam, że w myśl art. 14 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo chorobowym następuje od dnia wskazanego odpowiednio w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 36 ust. 10 albo 14, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie, z zastrzeżeniem ust. 1a. Zaś objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 albo 4b. Nadto ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają m.in. od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.
Zatem jeśli we wspomnianym okresie pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy w KRUS nie posiadała Pani tytułu do ubezpieczenia w ZUS, np. umowa o pracę, pozarolnicza działalność gospodarcza, wówczas nie było możliwości zgłoszenia się do ubezpieczenia emerytalno-rentowego, a tym bardziej zapłaty składek na to ubezpieczenie z mocą wsteczną.
Wniosek o ubezpieczenie po przejęciu gospodarstwa
Pani Anna po ślubie w 1980 r. zamieszkała w gospodarstwie rodziców męża i pomagała w pracach rolnych. Po przekazaniu gospodarstwa mężowi w 1995 r. zaczęła opłacać składki w KRUS. Wcześniejsze lata pracy w gospodarstwie nie zostały jednak zgłoszone do ubezpieczenia. W 2020 r., w wieku 60 lat, złożyła wniosek o wsteczne objęcie ubezpieczeniem, aby zwiększyć podstawę emerytury. KRUS odmówił, powołując się na brak podstaw prawnych do retrospektywnego ubezpieczenia. Pani Anna, mimo odwołania do sądu pracy, nie uzyskała pozytywnego rozstrzygnięcia.
Brak składek podczas renty okresowej
Pan Jan, właściciel gospodarstwa rolnego od 1988 r., w 2005 r. zachorował i przyznano mu rentę okresową. Nie wiedząc, że może opłacać składki emerytalno-rentowe w trakcie pobierania renty, zaprzestał ich uiszczania. Dopiero w 2015 r. dowiedział się o tej możliwości od znajomego. Złożył wniosek o objęcie ubezpieczeniem z mocą wsteczną, aby zachować ciągłość ubezpieczenia. KRUS odmówił, wskazując, że objęcie ubezpieczeniem wstecz nie jest możliwe, nawet jeśli wystąpiły błędne informacje ze strony urzędu.
Dziedziczenie gospodarstwa a składki
Pani Maria odziedziczyła gospodarstwo rolne po rodzicach w 1992 r., ale wcześniej przez wiele lat pomagała w jego prowadzeniu bez formalnego zgłoszenia do KRUS. Po osiągnięciu wieku emerytalnego w 2022 r. zorientowała się, że wcześniejsze lata pracy w gospodarstwie nie zostaną zaliczone do okresu ubezpieczenia. Chciała uregulować składki za ten czas, ale KRUS odmówił, powołując się na przepisy, które nie przewidują możliwości wstecznego objęcia ubezpieczeniem emerytalno-rentowym.
Wsteczne opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w KRUS nie jest możliwe, nawet jeśli rolnik przez lata wykonywał prace w gospodarstwie bez zgłoszenia do ubezpieczenia. Przepisy jasno wskazują, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem może nastąpić wyłącznie od daty złożenia wniosku, co potwierdza orzecznictwo sądowe. Aby uniknąć strat w przyszłych świadczeniach, warto regularnie sprawdzać i uzupełniać okresy ubezpieczeniowe w KRUS.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie ubezpieczenia w KRUS lub chcesz sporządzić odpowiednie pismo, skorzystaj z naszej porady online. Aby skorzystać z usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2012 r., sygn. akt I UK 228/11
3. Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 22 września 2021 r., sygn. akt IV U 438/21
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
