Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Nabyłam prawo do emerytury w wieku 60 lat, ale od 6 lat mieszkam i pracuję w Niemczech. Według przepisów powinnam rozwiązać umowę o pracę w Niemczech, aby uzyskać polską emeryturę. Wobec tego chciałabym wiedzieć, czy lata przepracowane w Niemczech zostaną doliczone do polskiej emerytury i czy ta ulegnie zwiększeniu po przeliczeniu niemieckich zarobków. Czy lata przepracowane w Niemczech, a doliczone do polskiej emerytury, będą nadal na terenie Niemiec doliczały mi się do lat, które przepracuję w przyszłości? Czy dla mnie lepiej byłoby nie wykazywać lat pracy w Niemczech, a całość po uzyskaniu uprawnień w Niemczech pobierać tam? Może korzystniej byłoby całkowicie zrezygnować z polskiej emerytury, a lata przepracowane w Polsce dołączyć do lat przepracowanych w Niemczech i tam pobierać całe świadczenie?
Okres pracy za granicą jest co do zasady uwzględniany w zakresie ustalania stażu niezbędnego do uzyskania świadczenia w danym kraju, nigdy jednak zagraniczne zarobki nie zwiększają emerytury w kraju macierzystym. Co to dla Pani oznacza – zarobki z Niemczech nie zwiększą Pani emerytury.
Okres stażowy – może, ale nie musi. Zasadniczo mogłaby Pani jedynie dochodzić doliczenia stażu pracy za granicą, ale i tak Pani świadczenie zostanie potem obliczone proporcjonalnie do stażu pracy w Polsce.
Podam przykład, pomijając dokładność matematyczną: ma Pani 24 lat pracy w Polsce, 6 lat pracy za granicą, w sumie 30 lat, co stanowi stosunek 1/5 do 4/5, i tak obliczono by Pani świadczenie – jako 4/5 uzyskanej kwoty z sumowania okresów w Polsce do okresów w Niemczech.
Zobacz również: Wiek emerytalny w Austrii
O ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej – udokumentowane okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych zaliczane są między innymi do okresów składkowych w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, o ubezpieczeniu społecznym i rodzinnym oraz o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Przepisy te odnosiły się nie tylko do zatrudnienia u pracodawców zagranicznych na podstawie stosunku pracy, ale także do świadczenia innej pracy zarobkowej.
O zaliczeniu do okresów składkowych okresów pracy decyduje przede wszystkim opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne. Tego warunku nie zmienia także analiza prawa UE, a mianowicie rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U.UE Tom 01, Rozdział 05 z późn. zm.).
Zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 rozporządzenia Nr 1408/71 – jeżeli ustawodawstwo Państwa Członkowskiego uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń na podstawie systemu niebędącego systemem specjalnym w rozumieniu ust. 2 lub 3, od ukończenia okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, właściwa instytucja tego Państwa Członkowskiego uwzględnia, w razie potrzeby, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego, w ramach systemu powszechnego lub specjalnego, obejmującego pracowników najemnych lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek. W tym celu uwzględnia się te okresy tak jak okresy ukończone zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez tę instytucję. W zakresie okresów nieskładkowych konieczność tego rodzaju wykładni prawa znajduje także potwierdzenie w wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w Luksemburgu z dnia 3 marca 2011 r. w sprawie T. [C-440/09]. Trybunał stwierdził, że art. 45 ust. 1 rozporządzenia Nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, iż przy ustalaniu minimalnego okresu ubezpieczenia wymaganego prawem krajowym w celu nabycia prawa do emerytury przez pracownika migrującego instytucja właściwa danego państwa członkowskiego powinna uwzględnić, dla potrzeb ustalenia granicy, jakiej nie mogą przekroczyć okresy nieskładkowe w stosunku do okresów składkowych, przewidzianej w uregulowaniu tego państwa członkowskiego, wszystkie okresy ubezpieczenia osiągnięte przez pracownika migrującego w trakcie kariery zawodowej, w tym okresy ubezpieczenia osiągnięte w innych państwach członkowskich. Także w orzecznictwie Sądu Najwyższego ów kierunek wykładni prawa został zaaprobowany [vide wyrok SN z dnia 16 czerwca 2011 r., I UK 163/11, OSNP 2012 r. nr 15-16, poz. 201, wyrok SN z dnia 4 września 2013r. w sprawie II UK 315/12 lex 1375921).
Zobacz również: Czy praca za granica wlicza się do emerytury?
Czyli – tak samo postąpi instytucja niemiecka – może obliczyć Pani emeryturę tylko z lat pracy w Niemczech, i tak ją wypłacać, jeśli lata wystarczą do uzyskania prawa do świadczenia, bądź doliczyć lata w Polsce, i obliczyć emeryturę proporcjonalną.
Nigdy nie będzie tak, że opłaca Pani składki w jednym kraju, a inny kraj obliczy i wypłaci Pani świadczenie ze składek, których nigdy nie otrzymał.
Za pracę w każdym z krajów UE otrzymuje Pani stosowne świadczenie uwzględniające okresy pracy, a przede wszystkim opłacone składki w tym danym kraju.
Co najwyżej część stażowa może ulec przeliczeniu, ale i tak zostanie obcięta proporcjonalnie do lat pracy w Polsce i niestety nie da się powiedzieć, o ile zostanie zwiększona.
Część socjalna się nie zwiększy, bowiem lata przepracowane za granicą są brane jako lata zerowe pod względem dochodów.
Każdy z krajów oblicza i wypłaca emeryturę za lata przepracowane w tym kraju, a jeśli doliczy to lat pracy za granicą, to emeryturę następnie obetnie proporcjonalnie do lat pracy w danym kraju. Każdy kraj wypłaca świadczenie za składki odprowadzone w danym kraju.
Jeśli nabędzie Pani prawo do dwóch świadczeń, to otrzyma Pani dwie emerytury – każda w innym kraju i każda obliczona z uwzględnieniem wyłącznie lat w danym kraju.
Zobacz również: Emerytura w Polsce a praca w Niemczech
Maria, specjalistka IT
Maria, po 25 latach pracy w sektorze IT w Polsce, przeniosła się do Niemiec, gdzie kontynuowała swoją karierę przez kolejne 10 lat. W wieku 63 lat zdecydowała o przejściu na emeryturę. Zastanawiała się, czy jej niemieckie zarobki wpłyną na wysokość polskiej emerytury. Maria dowiedziała się, że okresy pracy w Niemczech zostaną uwzględnione w jej polskim stażu emerytalnym, jednak świadczenie będzie proporcjonalnie obliczone na podstawie lat przepracowanych w Polsce, bez zwiększania emerytury z tytułu zarobków z Niemiec.
Tomasz, kierowca ciężarówki
Tomasz, kierowca ciężarówki, przez 20 lat pracował w Polsce, a następnie przeniósł się do Niemiec, gdzie przepracował kolejne 15 lat. Przy planowaniu emerytury Tomasz rozważał, czy lepiej dla niego będzie pozostać na emeryturze w Niemczech, gdzie zarobki były wyższe, czy też starać się o polską emeryturę z uwzględnieniem niemieckiego stażu pracy. Ostatecznie zdecydował, że skorzysta z systemu emerytalnego obu krajów, oczekując na proporcjonalne obliczenie świadczeń z obu systemów, bez oczekiwania na zwiększenie emerytury z tytułu niemieckich zarobków.
Ewa, nauczycielka
Ewa po 30 latach pracy jako nauczycielka w Polsce wyjechała do Niemiec, gdzie przez kolejne 5 lat pracowała w zawodzie. Gdy zbliżała się do wieku emerytalnego, zaczęła zastanawiać się, jak jej praca za granicą wpłynie na wysokość emerytury w Polsce. Po konsultacji z ZUS dowiedziała się, że choć jej niemieckie lata pracy zostaną uwzględnione w kalkulacji polskiej emerytury, to tylko jako okres składkowy, bez wpływu na wysokość świadczenia wynikającego z różnicy zarobków. Ewa zdecydowała się na pozostanie aktywna zawodowo w Niemczech do uzyskania tam prawa do pełnej emerytury, równocześnie oczekując na niewielką polską emeryturę.
Okresy pracy za granicą, w tym przypadku w Niemczech, są uwzględniane przy obliczaniu prawa do polskiej emerytury, jednak nie wpływają one na jej wysokość poprzez przeliczenie zagranicznych zarobków. Każdy kraj oblicza świadczenie emerytalne na podstawie opłaconych składek i lat pracy na jego terytorium, co oznacza, że osoby pracujące zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, mogą otrzymać dwa odrębne świadczenia, każde proporcjonalne do stażu pracy i składek w danym kraju.
Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania pism, aby uzyskać jasność i wsparcie w zakresie zaliczania okresów pracy za granicą do polskiego systemu emerytalnego. Nasz zespół ekspertów pomoże Ci zrozumieć Twoje prawa i maksymalizować Twoje świadczenia emerytalne. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 r., sygn. akt I UK 163/11
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2013r. sygn. akt II UK 315/12
3. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w Luksemburgu z dnia 3 marca 2011 r., sygn. akt C-440/09
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
