Autor: Marek Gola
Pracowałem w chłodni w latach 1982–1996. Były to warunki szkodliwe i temperatura poniżej zera. Za pracę otrzymywałem dodatek za zatrudnienie w szkodliwych warunkach. Moim kolegom przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury, mi – nie. Czy mogę starać się o nią mimo wszystko? Jak udowodnić warunki szkodliwe?
Z treści Pana pytania wynika, iż w latach 1982–1996 r. świadczył Pan pracę w chłodni składowej na stanowisku elektryka. Istotne jest, iż przez cały okres zatrudnienia otrzymywał Pan dodatek za pracę w szkodliwych warunkach. Ważny w tej sprawie jest przepis art. 473 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej K.p.c.), zgodnie z którym „w sprawach przewidzianych w niniejszym dziale nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron”.
Podstawę prawną niniejszej odpowiedzi stanowi ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwana dalej ustawą, a także rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Zobacz również: Czy spawacz ma warunki szkodliwe?
W pierwszej kolejności należy odwołać się do sądu. Szansą dla Pana jest treść art. 473 K.p.c. Innymi słowy w postępowaniu przed sądem, także wówczas, gdy przedmiotem sporu jest prawo do nabycia emerytury za pracę w warunkach szczególnych, fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, a do sądu należy ocena ich wiarygodności.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego w tej materii jest jednolite i nie budzi żadnych wątpliwości. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r., sygn. akt II URN 3/95, „w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. 1983 r. Nr 10 poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami”. Zgodnie z § 20 pkt 1 rozporządzenia wysokość zarobków ubezpieczony powinien udowodnić zaświadczeniami pracodawców. Powyższe ograniczenie nie obowiązuje w postępowaniu sądowym, w którym Pan jako strona może dopuścić dowód z zeznań świadków i zadąć przesłuchania swojej osoby w charakterze strony. Możliwość taką daje przepis art. 473 K.p.c., który stanowi, iż w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. Ten wyjątek od ogólnych zasad wynikających z art. 247 K.p.c. sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.
Pozwolę sobie zatem wskazać, iż jeżeli żyją jeszcze Pana koledzy, z którym świadczył Pan pracę na takim samym stanowisku bądź którzy mieliby jakąkolwiek wiedzę w przedmiocie zakresu Pana obowiązków, warto ustalić ich dane teleadresowe i wezwać w charakterze świadków na okoliczność ustalenia zajmowanego stanowiska pracy. Warto także zastanowić się czy któryś kolega, który zajmował takie samo stanowisko, bądź podobne i dostał już emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W takim przypadku należy zawnioskować o powołanie akt takiej sprawy jako dowód w sprawie. Sądy co do zasady, mając na uwadze wyjaśnienie wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, dopuszczają i przeprowadzają dowód z zeznań świadków, jak i akt rentowych innych pracowników. Wynika to bowiem z faktu, iż pracownik z uwagi na źle wystawione świadectwo pracy zostałby pozbawiony prawa, które mu przysługuje.
Wyraźnie podkreślić należy, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przyzna prawa do emerytury z tytułu pracy w powyższych warunkach, bowiem posiadane przez Pana dokumenty są niewystarczające i nie wykazują pracy w szczególnych warunkach. Inne rygory dowodowe obowiązują przed sądem, o czym wskazano powyżej.
Zobacz również: Czy mechanik samochodowy to praca w warunkach szkodliwych?
Droga zatem dochodzenia swoich praw jest następująca. W chwili obecnej należy złożyć wniosek do ZUS o przyznanie prawa do emerytury w warunkach szczególnych następnie należy złożyć odwołanie od takiej decyzji do sądu okręgowego właściwego (podanego w pouczeniu w decyzji odmownej) i wówczas w odwołaniu wnosi się o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do emerytury za pracę w warunkach szczególnych i jednocześnie o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, z ograniczeniem do przesłuchania Pana jako wnioskodawcy, jak i dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków (należy wskazać ich z imienia i nazwiska)
Emerytura, o której mowa wyżej, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.
Reasumując, należy również wskazać, iż prace, które są uznane za prace w warunkach szczególnych, zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Proszę również pamiętać, iż aby praca została zakwalifikowana do pracy w szczególnych warunkach, musiała ona być świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ów staż pracy w warunkach szczególnych należy udowodnić przed ZUS-em za pomocą dokumentów – świadectw pracy i zaświadczeń wydawanych przez pracodawców, jeżeli ZUS odmówi prawa do emerytury, można wnosić odwołanie do sądu, wtedy okoliczność pracy w szczególnych warunkach można udowadniać poza dokumentami, również zeznaniami świadków.
W mojej ocenie można próbować, iż wykonywana przez Pana praca mieściła się w wykazie A dziale X pkt 7, tj. prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C.
Udowodnienie pracy w warunkach szkodliwych poprzez zeznania świadków
Jan Kowalski, pracując w chłodni składowej od 1985 do 1997 roku jako operator wózka widłowego, stanął przed wyzwaniem udowodnienia warunków szkodliwych na swoim stanowisku pracy. Mimo braku wystarczających dokumentów, Jan zdecydował się wykorzystać zeznania swoich byłych kolegów z pracy. Zebrał grupę świadków, którzy mogli potwierdzić nie tylko fakt pracy w niskich temperaturach, ale również obciążenie pracą w warunkach, które z czasem negatywnie wpłynęły na ich zdrowie. Świadkowie ci zostali przesłuchani w sądzie, co znacząco przyczyniło się do pozytywnego rozpatrzenia wniosku Jana o wcześniejszą emeryturę.
Wykorzystanie dokumentacji medycznej jako dowodu
Ewa Nowak, pracująca w chłodni przetwórstwa rybnego przez 12 lat, borykała się z problemami zdrowotnymi, które uznano za wynik pracy w szkodliwych warunkach. Aby udowodnić swoje prawo do wcześniejszej emerytury, Ewa zgromadziła obszerną dokumentację medyczną, w tym wyniki badań i opinie specjalistów, które wskazywały na choroby wynikające z długotrwałej ekspozycji na niskie temperatury. Ta medyczna dokumentacja, w połączeniu z zaświadczeniami o pracy w chłodni, pozwoliła Ewie na skuteczne argumentowanie swojej sprawy przed ZUS i w sądzie.
Zgromadzenie dokumentacji pracy i zaświadczeń od pracodawcy
Tomasz Baran pracował jako mechanik w chłodni mięsnej od 1990 do 2005 roku. Kiedy zdecydował się ubiegać o wcześniejszą emeryturę, zdał sobie sprawę, że musi solidnie przygotować swoją dokumentację. Oprócz standardowych świadectw pracy, Tomasz zebrał szczegółowe zaświadczenia od swoich pracodawców, które opisywały warunki pracy, w tym stałą ekspozycję na temperatury poniżej zera oraz dodatkowe obciążenia, takie jak praca w wilgotnym środowisku i kontakt z substancjami chemicznymi. Te dokumenty, w połączeniu z zeznaniami świadków, pozwoliły Tomaszowi na udowodnienie pracy w warunkach szkodliwych i uzyskanie prawa do wcześniejszej emerytury.
Praca w chłodni i możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury za pracę w warunkach szkodliwych wymaga solidnego przygotowania dowodowego, uwzględniającego zeznania świadków, dokumentację medyczną i zaświadczenia od pracodawcy. Artykuł wskazuje na różnorodne metody udowodnienia pracy w niesprzyjających warunkach, podkreślając, że przy odpowiednim podejściu i zgromadzeniu wymaganych dokumentów, możliwe jest skuteczne dochodzenie praw do wcześniejszej emerytury, nawet w przypadkach, gdy standardowe dokumenty są niewystarczające.
Potrzebujesz pomocy w uzyskaniu wcześniejszej emerytury za pracę w chłodni? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnej pomocy w przygotowaniu niezbędnych pism. Nasz zespół ekspertów pomoże Ci przejść przez cały proces, maksymalizując Twoje szanse na sukces. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r., sygn. akt II URN 3/95
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. 1983 r. Nr 10
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
