Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Skończyłam 60 lat w kwietniu. Pracuję w Anglii. Ile może wynosić moja emerytura w Polsce? Planuję wrócić do Polski w ciągu następnych pięciu lat.
Na wstępie wskazuję, że zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. „Przepis art. 8 u.e.r.f.u.s., z natury rzeczy, ma charakter ogólny, bowiem szczegółowe zasady wzajemnego uwzględniania okresów ubezpieczeniowych i ustalania wysokości świadczeń zawarte są w umowach bilateralnych pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a poszczególnymi krajami, z którymi takie umowy zostały zawarte” (wyr. SN z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 413/17).
Nadto „Polska ustawa emerytalna stanowi w art. 8, że przy ustalaniu prawa od emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. Chodzi więc o emeryturę od polskiej instytucji i uwzględnienie okresu ubezpieczenia za granicą. Z pozycji ustawy wynika więc tylko sama możliwość sumowania okresów, a nie warunek, że efekt sumowania albo jego dopuszczalność w określonym wariancie uzależnione są od regulacji wewnętrznej drugiego państwa strony umowy. Znaczenie ma wszak świadczenie emerytalne określone w polskiej ustawie i realizowane przez krajową instytucję. W krajowym systemie emerytalnym nie jest wykluczony wybór świadczeń. Z umowy z 2 kwietnia 2008 r. nie wynika, że świadczenie wybrane przez ubezpieczonego jest realizowane, tylko wtedy, gdy jest kwotowo wyższe. W krajowym porządku mamy więc pewien standard prawa wyboru świadczenia, który w świetle wyżej przedstawionej argumentacji nie jest wyłączony na gruncie umowy dwustronnej z 2 kwietnia 2008 r.” (wyr. SN z dnia 12 kwietnia 2018 r., sygn. akt II UK 53/17).
Według polskiego prawa prawo do nowej emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. zależy wyłącznie od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Aby je ustalić, nie ma znaczenia długość stażu emerytalnego. Trzeba natomiast udowodnić jakikolwiek okres ubezpieczenia. Długość stażu ubezpieczeniowego nie ma znaczenia dla ustalenia emerytury w powszechnym wieku dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Dlatego też nie ma potrzeby uwzględnienia do polskiej emerytury okresów ubezpieczenia z innego państwa UE lub EFTA.
Natomiast do obliczenia emerytury ZUS zsumowaniu podlegają:
1) zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne, które są zapisane na indywidualnym koncie,
2) zwaloryzowany kapitał początkowy (ustalony za okresy ubezpieczenia przed 1 stycznia 1999 r.) oraz
3) zwaloryzowane środki zapisane na subkoncie w ZUS (w tym również przeniesione z otwartego funduszu emerytalnego).
Następnie ZUS podzieli uzyskaną w ten sposób kwotę przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim dana osoba przechodzi na emeryturę (lub z dnia osiągnięcia wieku emerytalnego). Zakładając, że mamy do czynienia z osobą urodzoną po 31 grudnia 1948 r., okres zatrudnienia nie przekłada się na wysokość emerytury (co najwyżej na kapitał początkowy).
Nadto wskazuję, że co do zasady praca w Wielkiej Brytanii uprawnia do brytyjskiej emerytury. Zgodnie z obecnie obowiązującym tamże prawem emeryturę może uzyskać każda osoba, która osiągnęła wiek emerytalny i przepracowała tam co najmniej 10 lat (nie musi być to kolejne 10 lat). Wielka Brytania, jako były członek Unii Europejskiej, zobowiązała się także akceptować tzw. europejską koordynację systemów emerytalnych. Oznacza to, że do emerytury w UK liczą się też lata, które przepracowała Pani w Polsce (lub w innym kraju UE).
Podsumowując, w efekcie okres pracy w Wielkiej Brytanii może dawać prawo do brytyjskiej emerytury (obecnie przepisy brytyjskie wymagają 10 lat stażu pracy w Wielkiej Brytanii). Nie przekładają się natomiast na wysokość emerytury w Polsce, chyba że tu byłyby opłacane składki na ubezpieczenia społeczne.
Na zakończenie wskazuję, że można pobierać emeryturę polską i brytyjską jednocześnie. Gwarantują to zapisy prawne, które nie zmieniły się znacząco po wystąpieniu UK z Unii Europejskiej. Trzeba jednak pamiętać, że nie ma możliwości otrzymywania dwóch emerytur za ten sam okres płacenia składek emerytalnych w Polsce i Wielkiej Brytanii.
Pani Anna, pracując przez większość życia w Polsce, w wieku 50 lat wyjechała do Niemiec i tam kontynuowała pracę przez kolejne 12 lat. W Polsce opłacała składki przez 25 lat. Po osiągnięciu wieku emerytalnego Pani Anna uzyskała prawo do emerytury zarówno w Polsce, jak i w Niemczech. Zgodnie z umową bilateralną, niemiecki system uwzględnił jej polski staż, a polski ZUS naliczył emeryturę na podstawie składek opłaconych w kraju. W rezultacie Pani Anna otrzymuje dwie odrębne emerytury, których sumaryczna wysokość zależy od stażu pracy w każdym kraju.
Pan Jacek po 30 latach pracy w Polsce wyemigrował do Norwegii, gdzie pracował przez kolejne 15 lat. Zgodnie z zasadami koordynacji systemów emerytalnych, zarówno ZUS, jak i norweski urząd emerytalny przy ustalaniu prawa do świadczenia uwzględniły staż pracy w drugim kraju. Pan Jacek, przechodząc na emeryturę, otrzymuje świadczenie od polskiego ZUS-u oraz od norweskiego systemu emerytalnego, proporcjonalnie do opłaconych składek w obu państwach.
Pani Katarzyna przez 20 lat pracowała w Polsce, po czym wyjechała do Anglii, gdzie była zatrudniona przez kolejne 12 lat. Po osiągnięciu wieku emerytalnego w Polsce, ZUS przyznał jej emeryturę na podstawie lat składkowych w Polsce, natomiast brytyjski urząd wypłaca emeryturę zgodnie z zasadami obowiązującymi w Wielkiej Brytanii. Pani Katarzyna może pobierać oba świadczenia, pod warunkiem że nie opłacała składek w obu państwach za ten sam okres.
Praca za granicą może wpłynąć na wysokość polskiej emerytury, jeżeli zostały uwzględnione odpowiednie umowy międzynarodowe o koordynacji systemów emerytalnych. Każdy kraj, w którym pracowaliśmy, może przyznać osobną emeryturę proporcjonalnie do przepracowanego stażu i opłaconych składek. Ważne jest jednak, aby dokładnie sprawdzić zasady obowiązujące w każdym państwie, ponieważ nie można pobierać dwóch emerytur za ten sam okres składkowy.
Aby skorzystać z naszych porad prawnych lub zamówić profesjonalnie przygotowane pismo, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 413/17
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2018 r., sygn. akt II UK 53/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
