Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Mieszkam w Hiszpanii. Wniosek o emeryturę złożyłam w końcu 2018 r. i uzyskałam prawa emerytalne w kraju mojego zamieszkania oraz w Polsce, emeryturę otrzymuję od stycznia 2019 r. Polska emerytura jest minimalna, ponieważ wtedy nie znalazłam dokumentów potwierdzających moje lata pracy. W tym roku udało mi się uzyskać dokumentację potwierdzającą pozostałe lata pracy i wysłałam ją do ZUS. Oczekuję odpowiedzi i zastanawiam się, czy jeśli ZUS uzna dodatkowe lata, czy wyższe świadczenia należeć mi się będą od 2019 r.?
Na wstępie wskazuję, że jeśli dana osoba ma ustalone prawo do emerytury, może zgłosić wniosek o przeliczenie wysokości świadczenia, o ile przy składaniu wniosku o przyznanie świadczenia nie dysponowała wszystkimi dokumentami za okresy ubezpieczenia, które ZUS mógłby uwzględnić przy obliczaniu świadczenia emerytalnego. Generalnie wniosek o doliczenie do stażu okresów składkowych sprzed przyznania emerytury lub renty można złożyć w każdym momencie, np. gdy uzyska się dokumentację z archiwum po zlikwidowanym zakładzie pracy lub odnajdzie się ją w domu.
Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.
„W ponowionym postępowaniu organ rentowy dąży więc do ustalenia, czy przedłożone przez ubezpieczonego dowody lub ujawnione okoliczności mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń.” (wyrok SN z dnia 16 września 2021 r., sygn. akt II USKP 67/21).
Trzeba również mieć na względzie, że: „Przedłożone dowody albo ujawnione fakty dotyczyć powinny »okoliczności« istniejących przed wydaniem prawomocnej decyzji, której wzruszenia domaga się ubezpieczony, ponieważ w wyniku wznowienia postępowania następuje kontynuacja postępowania zakończonego decyzją organu rentowego, przy wydaniu której nieznane były organowi rentowemu okoliczności ujawnione po wydaniu decyzji, a nie postępowania w sprawie, zakończonej kolejną prawomocną decyzją, w której w trakcie postępowania administracyjnego organ rentowy mógł już ocenić te nowe okoliczności w sprawie zainicjowanej nowym wnioskiem o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.” (wyrok SN z dnia 16 września 2021 r., sygn. akt II USKP 67/21).
Wskazuję także, że „Instytucja ponownego ustalenia prawa do świadczenia opisana w art. 114 ust. 1 pkt 1 u.e.r.f.u.s. ma na celu korektę prawomocnej decyzji organu rentowego, która z obiektywnych przyczyn jest wadliwa, bowiem istnieją przesłanki (nowe dowody lub ujawnione zostały nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji), które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Stworzenie takiego mechanizmu jest oczywiście aksjologicznie uzasadnione, lecz bliższej uwagi wymaga kwestia, czy można postawić ubezpieczonemu minimalny standard wymagań związany z uruchomieniem takiego postępowania, to znaczy, że można i należy od niego wymagać nie tylko złożenia wniosku, lecz również przedstawienia jednej z przesłanek pozwalających na ponowną ocenę prawa do świadczenia. To ukierunkowanie na jedną z okoliczności z art. 114 ust. 1 pkt 1 u.e.r.f.u.s. nie musi być sformalizowane, gdyż postępowanie przed organem rentowym nie toczy się według reguł kontradyktoryjnych, zaś bliżej mu do zasady oficjalności” (wyrok SN z dnia 22 kwietnia 2021 r., sygn. akt I USKP 24/21).
Na zakończenie podkreślam, że: „Mechanizm przewidziany w art. 114 u.e.r.f.u.s. ma doprowadzić do zgodności z prawem wysokości renty lub emerytury w sytuacji, kiedy błąd popełni organ rentowy, błąd popełni ubezpieczony, a nawet w sytuacji kiedy nie popełniono błędu, a ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość” (wyrok SA w Białymstoku z dnia 30 czerwca 2020 r., sygn. akt III AUa 747/19).
Wobec powyższego prawo do świadczenia należy ustalić ponownie (na wniosek zainteresowanego albo z urzędu), jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody albo ujawnione okoliczności wskazujące na błędność decyzji. Zaś zwrot „nowy dowód” użyty w przepisie obejmuje zarówno przypadki ujawnienia dowodów istniejących przed wydaniem decyzji, jak i sytuacje zgłoszenia dowodów uzyskanych po wydaniu decyzji, pod warunkiem że dotyczą faktów powstałych przed wydaniem decyzji.
Z uwagi na fakt, że przeliczenie wysokości emerytury następuje w trybie wznowieniowym, emerytura jest ustalana na dzień wynikający z pierwotnej decyzji, czyli emerytura winna zostać ustalona w prawidłowy sposób od 2019 r.
Odzyskane dokumenty z archiwum
Pani Janina, po przejściu na emeryturę w 2019 roku, otrzymywała minimalne świadczenie emerytalne z ZUS. Powodem niskiej emerytury był brak części dokumentacji potwierdzającej jej lata pracy w Polsce. W 2023 roku, po przeszukaniu domowego archiwum, znalazła brakujące dokumenty z nieistniejącego już zakładu pracy. Przesłała je do ZUS wraz z wnioskiem o przeliczenie wysokości świadczenia. ZUS uznał nowe dowody, a pani Janina otrzymała wyższą emeryturę z wyrównaniem od stycznia 2019 roku.
Zgubione dokumenty z zagranicy
Pan Marek pracował przez kilka lat za granicą, co zostało pominięte przy obliczaniu jego emerytury, gdyż nie miał wtedy odpowiednich dokumentów. W 2022 roku, dzięki pomocy byłych współpracowników, udało mu się uzyskać brakujące zaświadczenia z zagranicznych instytucji. Złożył wniosek do ZUS o ponowne przeliczenie emerytury, dołączając nowo uzyskane dokumenty. Po pozytywnej weryfikacji, ZUS podniósł wysokość jego świadczenia z wyrównaniem od 2019 roku, kiedy to po raz pierwszy przeszedł na emeryturę.
Błędnie obliczone lata pracy
Pani Elżbieta przechodząc na emeryturę w 2018 roku, nie była świadoma, że ZUS nie uwzględnił wszystkich jej lat pracy w różnych zakładach. W 2023 roku, przeglądając swoją dokumentację, zauważyła brak wpisów z kilku miejsc pracy. Złożyła wniosek o przeliczenie emerytury, dostarczając brakujące świadectwa pracy. ZUS uznał nowe dowody i przeliczył jej świadczenie, podnosząc jego wysokość z wyrównaniem od początku 2019 roku, zgodnie z zasadami ustaw
Przeliczenie emerytury na podstawie nowych dowodów lub ujawnionych okoliczności jest możliwe i może prowadzić do podwyższenia świadczeń z wyrównaniem od daty pierwotnej decyzji. Warto złożyć wniosek do ZUS, jeśli uzyska się nowe dokumenty potwierdzające dodatkowe lata pracy, ponieważ może to znacząco poprawić wysokość otrzymywanej emerytury.
Potrzebujesz wsparcia prawnego lub pomocy w przygotowaniu pism do ZUS? Skorzystaj z naszych profesjonalnych porad prawnych online, aby zwiększyć swoje szanse na wyższe świadczenie emerytalne! Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2021 r., sygn. akt II USKP 67/21
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2021 r., sygn. akt I USKP 24/21
4. Wyrok Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 30 czerwca 2020 r., sygn. akt III AUa 747/19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
