Jak ubiegać się o polską emeryturę mieszkając za granicą?

Prawo do pobierania polskiej emerytury

W Polsce warunkiem nabycia prawa do emerytury jest ukończenie powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) oraz zapisanie na koncie w ZUS jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia emerytalnego. Staż pracy nie ma wpływu na ustalenie prawa do emerytury, ale może mieć wpływ na jej wysokość. Od 1 października 2017 r. wymagany staż do osiągnięcia najniższej emerytury wynosi 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Jednak obecnie przebywa Pani w UK, a zasadą jest, że o emeryturę należy ubiegać się w miejscu swojego pobytu.

Wynikające z przepisów wspólnotowych Unii Europejskiej oraz postanowień umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oznaczają, że choć każdy kraj ma własne przepisy, obowiązują także przepisy nadrzędne chroniące interesy każdego obywatela UE lub państw, z którym Polskę wiąże umowa.

Możliwość sumowania okresów ubezpieczenia

Postanowienia umów dwustronnych dają możliwość sumowania okresów ubezpieczenia. Zatem, jeżeli dana osoba nie posiada okresu podlegania ubezpieczeniu wystarczającego do nabycia prawa do emerytury/renty w jednym państwie, zostaną jej doliczone (na zasadach tam obowiązujących) okresy ubezpieczenia uprawniające do tych świadczeń przebyte w innym państwie, jeśli okresy te się nie pokrywają. A zatem każde państwo, z którym Polskę wiąże umowa dwustronna, przyzna prawo do emerytury osobie, która w tym państwie podlegała ubezpieczeniu społecznemu przez co najmniej 12 miesięcy, jeżeli wnioskodawca spełni warunki przewidziane przez przepisy tego państwa. To oznacza, że jeżeli Pani pracowała w Polsce i w UK oraz z tego tytułu podlegała obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, to może ubiegać się o przyznanie emerytury w każdym z państw, w którym była zatrudniona.

Zgodnie zaś z kolejną podstawową zasadą sumowania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przy ustalaniu prawa i obliczaniu wysokości emerytur i rent przysługujących na podstawie ustawodawstwa jednego państwa uwzględniane są okresy ubezpieczenia (pracy) lub okresy zamieszkania przebyte na terytorium każdego innego państwa. Przy czym należy mieć na względzie, że okresy zamieszkania za granicą mogą zostać uwzględnione w Polsce tylko w przypadkach, gdy wewnętrzne przepisy prawne danego państwa uzależniają nabycie prawa do świadczeń od przebycia okresów zamieszkania na ich terytorium (jest tak np. w Szwecji czy Finlandii).

Jeżeli warunkiem nabycia prawa do emerytury jest wykazanie się np. 10 latami stażu pracy (okresów ubezpieczenia), a dana osoba posiada np. w Irlandii tylko 3 takie lata, pozostałe okresy pracy (ubezpieczenia) powinny zostać uwzględnione przez instytucję z innego państwa, z którym wiąże nas umowa dwustronna, a która rozpatruje ten wniosek o emeryturę.

Przenosząc powyższe na Pani przypadek, z informacji wynika, iż w Polsce osiągnęła Pani 20 lat okresu składkowego i nieskładkowego (5 lat studiów plus 16 lat pracy). A zatem w związku z powyższym instytucja polska obliczyłaby Pani wysokość polskiej emerytury w dwóch wariantach:

• wariant I – obliczy wysokość polskiej emerytury z uwzględnieniem wyłącznie polskich okresów ubezpieczenia (emerytura pełna – emerytura krajowa),
• wariant II – obliczy wysokość polskiej emerytury z uwzględnieniem łączonych okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i innym państwie członkowskim (emerytura częściowa) – zgodnie z zasadą pro rata temporis, tj. w dwóch etapach: w pierwszej kolejności obliczy kwotę teoretyczną – pełną wysokość polskiej emerytury, jaka przysługiwałaby, gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia (polski i zagraniczny) zostały przebyte zgodnie z polskimi przepisami, następnie obliczy kwotę rzeczywistą – częściową wysokość polskiej emerytury z uwzględnieniem proporcji polskich okresów ubezpieczenia w stosunku do sumy okresów ubezpieczenia przebytych w kraju członkowskim.

Następnie porówna kwoty świadczeń ustalone w obydwu wariantach i przyzna emeryturę w korzystniejszej dla Pani wysokości.

Wniosek o emeryturę

Natomiast instytucja ubezpieczeniowa kraju zagranicznego (UK), w którym również przebyty został okres ubezpieczenia, ustali prawo i obliczy wysokość emerytury, stosując przepisy prawne obowiązujące w tym państwie, z zastosowaniem – jeśli będzie to konieczne – przepisów dotyczących uwzględniania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w innych państwach członkowskich (tutaj: w Polsce).

Jeżeli zatem jest Pani zainteresowana przyznaniem emerytury, a posiada w UK okres ubezpieczenia niewystarczający do ubiegania się o emeryturę, właściwa instytucja w UK nie będzie ustalała uprawnień do emerytury. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby pobierać dwie emerytury – polską oraz zagraniczną. Jest jednak jeden warunek – trzeba w sumie przepracować 20 lat w przypadku kobiet. Inaczej ZUS odmówi naliczenia świadczenia.

Wniosek można składać elektronicznie lub w najbliższym inspektoracie ZUS. Należy dołączyć m.in.:

• dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia w Polsce;
• dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia lub zamieszkania za granicą;
• wszelkie inne dowody uzasadniające ubieganie się o określone świadczenia.Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
  

Źródła:

1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.