Autor: Wioletta Dyl
Jestem lekarzem pracującym od 31 lat; 17 lat na bloku operacyjnym na pełnym etacie. Chcę skorzystać z prawa pójścia na wcześniejszą pomostową emeryturę. Według naszej kadrowej spełniam warunki. Pytanie dotyczy mojej dalszej pracy. Czy mogę pracować w tym samym zakładzie pracy, na tym samym stanowisku, co pracowałam, ale z działalności gospodarczej mojej jednoosobowej firmy – indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska? Niestety w dwóch różnych oddziałach ZUS otrzymałam dwie sprzeczne informację i nie rozumiem, dlaczego nie mogę podjąć pracy kontraktowej jako indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska? Nie będę podpisywać umowy kontraktowej z dyrekcją jako ja, tylko jako jednoosobowa firma, która musi przystąpić do konkursu na wykonywanie usług akurat w oddziale chirurgii. Proszę o wyjaśnienie!
Przepisy ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) dały możliwość osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. i pracującym w szczególnych warunkach lub wykonującym pracę o szczególnym charakterze uzyskanie prawa do emerytury pomostowej w obniżonym wieku emerytalnym. Emerytura pomostowa jest świadczeniem stanowiącym element nowego systemu emerytalnego. Świadczy o tym m.in. fakt adresowania jej do pracowników urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.
Nabycie prawa do emerytury pomostowej jest uzależnione od spełnienia licznych przesłanek odnoszących się do przebiegu ubezpieczenia oraz warunków dotyczących biologicznych i ekonomicznych skutków świadczenia pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze oraz procesu starzenia się. Przesłanki te są określone w art. 4 i 49 ustawy o e.p. Prawo to powstaje pod warunkiem łącznego spełnienia 8 przesłanek: 1) bycia pracownikiem, 2) daty urodzenia przypadającej po 31 grudnia 1948 r., 3) osiągnięcia okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat, 4) osiągnięcia wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn, 5) legitymowania się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, 6) wykonywania prac w szczególnych warunkach lub prac w szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r., 7) wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 r. i 8) rozwiązania z pracodawcą stosunku pracy.
Zobacz również: Ile wynosi emerytura pomostowa?
Ostatnia przesłanka, czyli rozwiązanie stosunku pracy w roli warunku nabycia prawa, uniemożliwia ustalenie prawa, dopóki nie nastąpi rozwiązanie stosunku pracy (spełnienie się wszystkich warunków). Uznanie przez ustawę o emeryturach pomostowych rozwiązania stosunku pracy za warunek nabycia prawa oznacza, że złożenie wszystkich dokumentów bez zaświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy spowoduje, iż organ rentowy wyznaczy termin na uzupełnienie środków dowodowych, a po upływie terminu wyda decyzję odmowną. Należy pamiętać, że prawo do emerytury pomostowej łączy się z zakończeniem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a nie z ostatecznym odejściem z rynku pracy. Z tego względu rozwiązanie powinno dotyczyć tylko stosunku pracy uprawniającego do emerytury pomostowej. Równolegle wykonywana inna praca nie musi być rozwiązana (zwracam uwagę, że mimo to ZUS wymaga rozwiązania wszystkich stosunków pracy).
W tym zakresie Sąd Apelacyjny w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 9 sierpnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1083/16 (Legalis, numer 1509029) stwierdził, iż nawet gdyby ubezpieczona osiągnęła 15 lat pracy w szczególnych warunkach, to i tak nie nabyłaby prawa do emerytury pomostowej. Wbrew wymogom wynikającym z art. 4 pkt 7 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 965), nie rozwiązała bowiem stosunku pracy. Sąd w pełni podziela także pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 maja 2015 r., sygn. akt III AUa 623/15, Legalis, numer 1315373), iż zgodnie z art. 100 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.) prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, w przypadku emerytur pomostowych – dodatkowo po rozwiązaniu stosunku pracy. Ubezpieczony może spełnić warunki do przyznania emerytury pomostowej w dacie późniejszej niż złożenie wniosku, a przed wydaniem decyzji przez organ rentowy.
Jak z powyższego wynika, osoba uprawniona do emerytury pomostowej może nadal zarobkować. Niemniej jednak zgodnie z treścią art. 17 ust. 4 ustawy o e.p., jeżeli podejmie Pani pracę w szczególnych warunkach wymienioną w załączniku nr 1 do ustawy lub tę o szczególnym charakterze wskazaną w załączniku nr 2 do ustawy, to ZUS zawiesi wypłatę świadczenia niezależnie od wysokości osiąganych z tego tytułu przychodów. Załącznik nr 2 do ustawy w pkt 18, 23-24 wymienia następujące prace o szczególnym charakterze:
„18) Prace członków zespołów ratownictwa medycznego.
23) Prace personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego
24) Prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru.”
Takie stanowisko potwierdza m.in. Sąd Apelacyjnego w Gdańsku w uzasadnieniu do wyroku z dnia 5 grudnia 2012 r. sygn. akt: III AUa 910/12, tj.: „Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Należy też zauważyć, że ewentualne kontynuowanie zatrudnienia na analogicznych zasadach jak te, które dotyczyły całego przebiegu pracy zawodowej wnioskodawcy, umożliwi pozwanemu wydanie decyzji o zawieszeniu prawa do świadczenia w całym okresie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stosownie do art. 17 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.”
Przy czym pragnęłabym zwrócić Pani uwagę, że ustawa o e.p. przyjmuje szerszą od zawartej w art. 2 K.p. definicję pracownika. Poza osobą pozostającą w stosunku pracy art. 2 pkt 3 ustawy o e.p. uznaje za pracownika także m.in. osobę świadczącą pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej (agencyjnej, zlecenia, o świadczenie usług lub o dzieło) zawartej z pracodawcą, z którym pozostaje ona w stosunku pracy, albo jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Zatem uważam, że tym samym, podejmując pracę na identycznych zasadach, na jakich Pani świadczyła pracę wcześniej, z tą różnicą, że będzie to umowa cywilnoprawna, nie powoduje podmiotowości pracownika, a tym samym pozbawia się Pani możliwości pobierania emerytury pomostowej. Taka decyzja ustawodawcy jest dość logiczna, ponieważ emerytura pomostowa została pomyślana dla tych osób, które z racji wieku już nie mogą wykonywać dalej pracy w szczególnych warunkach czy o szczególnym charakterze, dalsze jej wykonywanie na tych zasadach przeczyłoby idei ustawy.
Zobacz również: Czym się różni emerytura pomostowa od wcześniejszej?
Można natomiast osiągać przychód z innej pracy niż praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, ale do określonej kwoty. Jeśli nie przekroczy ona 70% ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy – emerytura pomostowa przysługuje w pełnej wysokości. Jeśli będzie wyższa niż 70%, ale nie przekroczy 130% tego wynagrodzenia – zostanie ona zmniejszona o taką kwotę, o jaką przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia. Jeśli przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – emerytura pomostowa zostanie zawieszona.
Na koniec proszę także zauważyć, że Pani jednoosobowa działalności nie ma podmiotowości prawnej takiej jak spółka z o.o. czy spółka akcyjna. Podmiotem w swojej działalności gospodarczej jest Pani osobiście. Czyli to nie przedsiębiorstwo (jak np. spółka z o.o.) jest stroną umowy z zakładem, ale Pani – jako osoba prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą „indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska”.
Co najistotniejsze – prowadzenie działalności gospodarczej nie jest kwalifikowane jako praca w szczególnych warunkach, ponieważ z tego tytułu Pani jako osoba tę działalność prowadząca nie odprowadza składek na FEP. A zatem utrzyma Pani emeryturę pomostową.
Proszę jeszcze pamiętać, że zamiar osiągania przychodu należy zgłosić do ZUS we wniosku o emeryturę pomostową, a jeśli podjęcie działalności zarobkowej następuje w późniejszym okresie, trzeba wypełnić oświadczenie na formularzu ZUS Rw-73. Po zakończeniu roku kalendarzowego Pani jako świadczeniobiorca musi poinformować ZUS o wysokości ubiegłorocznych zarobków oraz przedstawić własne oświadczenie (ponieważ sama będzie Pani opłacała składki).
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
