Emerytura dla rybaka morskiego, obecnie rolnika

Warunki uzyskania emerytury pomostowej

Chociaż od 2009 r. dla wielu osób przejście na wcześniejszą emeryturę stało się niemożliwe, jednak nadal pewna grupa ludzi może skorzystać z tego uprawnienia na starych zasadach. Do tej grupy należą także rybacy. Ma tutaj zastosowanie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, z późn. zm.; zwana dalej „ustawą”).

Zgodnie z art. 8 tej ustawy – pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt I, 4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn – w przypadku ubezpieczonego osiągnął on wiek 55 lat w dniu 4 lipca 2011 r. / data urodzenia – 04.07.1956 r.
2. ma okres pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, wynoszący co najmniej 10 lat – ubezpieczony pracował przez wymagany okres w charakterze rybaka morskiego pkt 22 załącznika do ustawy, o czym niżej.

Taka osoba, obok powyższych, musi spełnić też warunki określone w art. 4 pkt 1,4-7 ustawy, czyli ubezpieczony:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,
2. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,
3. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. i i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS,
4. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.
5. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zapewne nie wykonywał Pan pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r., ale i tak w Pana przypadku należy zastosować przepis art. 49 ustawy. Mianowicie regulacja ta umożliwia ustalenie prawa do emerytury pomostowej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy wprawdzie po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywali pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, lecz takiego rodzaju pracę wykonywali przed dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych. Warunkiem uzyskania emerytury na podstawie tego przepisu jest jednak posiadanie na dzień 1 stycznia 2009 r. wymaganego w przepisach regulujących nabycie uprawnień do emerytury pomostowej okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac oraz spełnienie pozostałych ustawowych warunków do uzyskania emerytury pomostowej. Warunki te należy spełniać na dzień 1 stycznia 2009 r., a więc na datę wejścia w życie ustawy, w szczególności zaś co do wymaganego 10-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Zobacz również: Ubezpieczenie w KRUS i ZUS

Zawód rybak a emerytura pomostowa

Zatem Pan, jako wykonujący zawód rybaka, aby otrzymać emeryturę pomostową musi wykazać pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez okres wynoszący co najmniej 10 lat, ale także wymagany okres opłacania składek emerytalnych przez 25 lat oraz ukończone 55 lat.

Dodać też trzeba, że aby otrzymać tę emeryturę, należy mieć wpisany w świadectwie pracy zawód – rybak. Dla jasności powołam się tu na orzeczenie Urzędu Morskiego w Słupsku z 13 grudnia 2011 roku, w którym napisano: „Stanowiska «mechanik» i «motorzysta kutrowy» w żadnym względzie nie mogą być utożsamiane ze stanowiskiem «rybaka», wykonującego swoje czynności na zewnątrz”. Szeroko pisała o tym prasa i wiele spraw, gdzie zawód mechanika czy szypra nie został w ten sposób zakwalifikowany przez ZUS do pracy w szczególnych warunkach, znalazło swój finał w sądzie. Jeżeli jednak ma Pan w swoich świadectwach pracy wpisany zawód – rybak pokładowy, to nie powinien mieć Pan problemów.

Wątpliwościami co do tego, czy rybak pokładowy ma ten sam status co rybak morski, zajmowało się orzecznictwo sądowe w niejednym wyroku. Bowiem ustawa o emeryturach pomostowych (j.t. Dz. U. z 2015 r., poz. 965) za prace w szczególnych warunkach uznaje (w punkcie 22 załącznika nr 1) „prace rybaków morskich”, ale nie precyzuje, jak to pojęcie należy rozumieć. Z kolei odwołanie się do innych regulacji prowadziło sądy do niestety odmiennych wniosków, a w konsekwencji sądowych rozstrzygnięć. Zaznacza się jednak, że decydujące znaczenie ma tu rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). W obu zawartych w nim wykazach prac w szczególnych warunkach wymienione są m.in. określone prace rybaków morskich. Te ujęte w wykazie A uprawniają do emerytury po osiągnięciu 55 lat przez kobietę i 60 lat przez mężczyznę (o ile mają wymagany okres zatrudnienia, w tym nie mniej niż 15 lat pracy w szczególnych warunkach). Z kolei ujęte w wykazie B uprawniają do emerytury co najmniej 50-letnią kobietę i 55-letniego mężczyznę (o ile mają wymagany okres zatrudnienia, w tym nie mniej niż 10 lat w szczególnych warunkach).

Szczegółowy wykaz stanowisk rybackich zawarty jest w zarządzeniu kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej z 17 sierpnia 1983 r. Wynikało z niego, że prace rybaków morskich ujęte w wykazie A wykonywały osoby zatrudnione w służbie mechanicznej. Z kolei wykaz B dotyczy osób zatrudnionych w służbie pokładowej. Powyższe zostało potwierdzone w § 26, 27, 30 i 31 rozporządzenia z dnia 23 maja 1992 r. Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie kwalifikacji zawodowych i składu załóg polskich statków morskich (Dz. U. Nr 49, poz. 227 ze zm.). Wszystkie te akty prawne jednoznacznie rozróżniały stanowiska w specjalności pokładowej (w służbie pokładowej) od stanowisk w innych specjalnościach (służbach), w tym w specjalności mechanicznej (w służbie mechanicznej). Zasada podziału służb na między innymi pokładową i mechaniczną została utrzymana również w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 24 sierpnia 2000 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych, pełnienia wacht oraz składu załóg statków morskich o polskiej przynależności (Dz. U. Nr 105, poz. 1117), przewidującego w ramach tej pierwszej między innymi – stanowiska rybaka i starszego rybaka (§ 38) oraz w drugiej – motorzysty i kierownika maszyny (§ 49). A zatem do prac rybaków morskich objętych wykazem B załącznika do rozporządzenia zaliczone zostały prace wynikające z rodzaju czynności wykonywanych na ustalonym w służbie pokładowej stanowisku rybaka (niewątpliwie prace wykonywane bezpośrednio przy połowie ryb).

Z przedstawionych wytycznych wynika, że granica wieku emerytalnego jest dla Pana ta sama, jak w przypadku rybaków morskich, w tym 10 lat pracy w szczególnych warunkach. Emerytura pomostowa wypłacana jest do 65 roku życia.

Zobacz również: KRUS orzeczenie o niepełnosprawności

Nowa emerytura z FUS, opłacany KRUS

Rozważmy jeszcze, czy ewentualnie przysługiwałaby Panu tzw. nowa emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do tej emerytury i jej wysokość ustalane są na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość emerytury ustalanej według nowych zasad ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Zwiększenie z tego tytułu przyznaje się wyłącznie ubezpieczonemu, jeżeli okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników są krótsze niż 25 lat, a tak jest w Pana przypadku. Zwiększenie ustalane jest według zasad wymiaru części składkowej rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników – na podstawie zaświadczenia wydanego przez KRUS.

ZUS zapewne rozpatrywałby sprawę o emeryturę z art. 184 ustawy emerytalnej. To jest zupełnie coś innego niż emerytura pomostowa, ale także dotyczy rybaków.

Prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy może nabyć zatem ubezpieczony, który przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykazał się wymaganym w § 4 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. okresem zatrudnienia (25 lat), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, stażem pracy i osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzn 60 lat.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej jednoznacznie stanowi, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz
2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Przepis ten nie wskazuje zatem żadnej daty, do jakiej ubezpieczony musi osiągnąć stosowny wiek, a jedynie datę, na jaką musi spełniać określone w nim warunki. Natomiast przepis art. 46 ustawy emerytalnej wprost wskazuje datę, do jakiej ubezpieczony musi spełnić wszystkie warunki określone tym przepisem – 1999 r.

Zobacz również: Czy można płacić KRUS i pracować za granicą?

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.