Autor: Katarzyna Nosal
Mam 55 lat. Zostałam zwolniona 8 miesięcy temu. Rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło przez pracodawcę; w świadectwie jest wpisane – art. 30 § 1 pkt 2 K.p. Czy należy mi się świadczenie przedemerytalne? Złożyłam do ZUS stosowne dokumenty, ale twierdzą, że ten zasiłek mi nie przysługuje, ponieważ nie została podana słowna przyczyna zwolnienia. Dzwoniłam do kadr byłej firmy, twierdzą, że świadectwo pracy jest prawidłowo wypisane i nie chcę wystawić korekty, co w tym wypadku mam zrobić?
Informacje przez Panią podane nie są wystarczające do udzielenia jednoznacznej odpowiedzi, myślę jednak, że po zapoznaniu się z podanymi poniżej przepisami, będzie Pani w stanie sama określić, czy świadczenie przedemerytalne Pani przysługuje.
Zacznijmy zatem od tego, że kwestię prawa do świadczenia przedemerytalnego reguluje ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych. Wymienia ona szereg warunków, jakie musi spełniać osoba ubiegająca się o takie świadczenie.
Zgodnie z art. 2 tej ustawy prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:
1) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta oraz 61 lat – mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
2) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub
3) do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych”, i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat – mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
4) zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
5) do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub
6) do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.
Zobacz również: Jak uzyskać świadectwo pracy z ZUS?
Osoba, która spełnia warunek dający prawo do świadczenia przedemerytalnego, może się o niego starać i powinna go otrzymać, jeżeli co najmniej 6 miesięcy pobierała zasiłek dla bezrobotnych, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:
1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;
2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;
3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Artykuł 4 cytowanej ustawy stanowi, że prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje:
1) na wniosek osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne;
2) w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej „organem rentowym”, lub innego organu emerytalno-rentowego określonego w odrębnych przepisach;
3) z dniem osiągnięcia wieku 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę;
4) z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadanie (samoistne lub zależne) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe;
5) wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ulega zawieszeniu w przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej albo podjęcia wypłaty renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.
Jak wynika z powyżej cytowanych przepisów, musi Pani spełniać jednocześnie warunki do uzyskania samego prawa do świadczenia oraz warunki do przyznania tego świadczenia.
W pierwszym przypadku chodzi o okresy uprawniające do emerytury, wiek oraz charakter rozwiązania umowy lub utraty pracy.
Nie pisze Pani nic bliższego o tym, w jaki sposób została rozwiązana Pani umowa o pracę lub na jakiej podstawie została Pani zarejestrowana w urzędzie pracy. Prawo do świadczenia przedemerytalnego dotyczy osób, których stosunek pracy (czyli umowa o pracę, niezależnie od tego czy była umową na czas oznaczony, czy też nie) lub stosunek służbowy został rozwiązany z powodu likwidacji pracodawcy lub z innych przyczyn dotyczących jego. Ważne, że umowa ta musiała trwać co najmniej 6 miesięcy przed rozwiązaniem. Prawo do świadczenia przysługuje też osobie, która prowadziła co najmniej 2 lata przed ogłoszeniem upadłości własną działalność gospodarczą i, co ważne, opłacała składki na ZUS w tym czasie. Przysługuje ono także osobom, które utraciły prawo do renty, jeśli otrzymywały ją co najmniej 5 lat. Jest jeszcze jedna kategoria osób, którym prawo do świadczeń przysługuje, tj. osoby, które do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego były zatrudnione lub pozostawały w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadały okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.
Pisze Pani, że ma 55 lat. W takim wypadku w grę może wchodzić jedynie podstawa wskazana w punkcie 4 lub 5 artykułu 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Jeśli rozwiązanie umowy o pracę ustało z przyczyn dotyczących pracodawcy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia lub z powodu likwidacji pracodawcy to (o ile pracowała Pani u tego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy przed utratą pracy), jeśli okres przepracowanych 34 lat jest u Pani okresem uprawniającym do emerytury, ma Pani prawo do świadczenia przedemerytalnego.
Rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia jest:
a) rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników,
b) rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,
c) wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy;
d) rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Aby uzyskać świadczenie przedemerytalne przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę, która mieści się wśród tych podanych wyżej, powinna być autentyczna, mieć faktycznie miejsce. Organ emerytalny, wypłacając świadczenie, musi móc ustalić tę przyczynę. Musi mieć podstawę do stwierdzenia, że istotnie rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Zgodnie ze wskazanym przez Pani pracodawcę art. 30 ust. 1 pkt 2 Kodeksu pracy umowa o pracę rozwiązuje się przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia. To jest oczywiste, ale nie wynika z tego przepisu przyczyna rozwiązania umowy o pracę. Natomiast dalsze zapisy artykułu 30 K.p. stanowią, że oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, a w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r. ( sygn. akt I PK 75/2008) potwierdził to jednoznacznie: „Wypowiedzenie umowy o pracę bez wskazania przyczyny lub bez jej skonkretyzowania uważane jest za dokonane z naruszeniem przepisu prawa, a ściślej – art. 30 § 4 kp.” W tym duchu SN wypowiadał się wielokrotnie. Zatem pracodawca w wypowiedzeniu umowy o pracę powinien wskazać, że np.: utracił zaufanie do pracownika, że nie spełnia on jego oczekiwań w zakresie zajmowanego stanowiska. Oczywistym jest, że w przypadku redukcji etatów w wypowiedzeniu umowy o pracę powinno zostać wskazane, że następuje ono w związku z reorganizacją pracodawcy polegającą na likwidacji stanowiska pracy zajmowanego przez osobę zwalnianą. Wypowiedzenie powinno zawierać co najmniej takie wyjaśnienie tej przyczyny zwolnienia, aczkolwiek może być ona bardziej rozbudowana.
Zgodnie z art. 97 K.p. w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą. W paragrafie 3 tego przepisu postanowiono, że w świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.
Szczegółowe zasady wydawania świadectw pracy reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia w świadectwie pracy, oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 Kodeksu pracy, zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, dotyczące:
1) wymiaru czasu pracy pracownika w czasie trwania stosunku pracy,
1a) podstawy prawnej rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,
2) urlopu wypoczynkowego wykorzystanego przez pracownika w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,
3) wykorzystania dodatkowego urlopu albo innego uprawnienia lub świadczenia, przewidzianego przepisami prawa pracy,
4) należności ze stosunku pracy uznanych i nie zaspokojonych przez pracodawcę do dnia ustania tego stosunku, z powodu braku środków finansowych,
5) okresu korzystania z urlopu bezpłatnego i podstawy prawnej jego udzielenia,
6) wykorzystanego urlopu wychowawczego,
7) liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,
8) wykorzystania w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, zwolnienia od pracy przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy,
9) okresu, za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 36[1] § 1 Kodeksu pracy,
10) okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych,
11) okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
12) okresów nieskładkowych, przypadających w okresie zatrudnienia, którego dotyczy świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty,
13) danych, które są zamieszczane na żądanie pracownika.
Jak z tego wynika, obowiązkiem pracodawcy jest wpisanie do świadectwa pracy podstawy prawnej wypowiedzenia i to pracodawca Pani uczynił. Natomiast w przypadku gdy podstawą rozwiązania stosunku pracy była przyczyna leżąca po stronie pracodawcy, a uzasadniająca przyznanie specjalnego świadczenia pracownikowi (jak świadczenie przedemerytalne), pracownik może żądać wpisania tych danych do świadectwa pracy. Innymi słowy odmowa pracodawcy była niezasadna.
Zgodnie z art. 97 § 2 (1) K.p. pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy.
Reasumując powyższe informacje: jeżeli pracodawca wypowiedział Pani umowę o pracę z przyczyn stanowiących podstawę do przyznania świadczenia przedemerytalnego, to na Pani żądanie powinien był uzupełnić świadectwo pracy o taką informację. Na żądanie takiego wpisu miała Pani 7 dni od otrzymania tego świadectwa. Jeśli pracodawca odmówił Pani uzupełnienia świadectwa, mogła Pani wystąpić z takim żądaniem do sądu pracy w terminie 7 dni od dnia otrzymania negatywnej odpowiedzi. Przekroczenie tego terminu powinno zasadniczo prowadzić do odrzucenia wniosku, ale można starać się o jego przywrócenie. Zgodnie z art. 265 K.p., jeżeli pracownik nie dokonał – bez swojej winy – w terminie czynności, o których mowa w art. 97 § 2(1), sąd pracy na jego wniosek postanowi przywrócenie uchybionego terminu. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.
Nie wiem, jaki czas upłynął od uzyskania odmowy od pracodawcy. Jeżeli upłynęło już 7 dni, to należy złożyć do sądu wniosek o uzupełnienie świadectwa pracy w związku z odmową pracodawcy wraz z jednoczesnym wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia takiego wniosku. Wniosek o przywrócenie terminu należy uzasadnić brakiem poinformowania przez pracodawcę o takiej możliwości. Pracownicy są zwolnieni z opłat sądowych w takich sprawach, a właściwym sądem jest sąd rejonowy – sąd pracy właściwy dla miejsca zakładu pracy.
Zwolnienie po restrukturyzacji firmy
Maria, 56-letnia pracownica z 20-letnim stażem pracy, została zwolniona z pracy w wyniku restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Przed zwolnieniem pracowała w dziale księgowości. Firma, w ramach zmniejszenia kosztów, zdecydowała się na likwidację kilku stanowisk, w tym stanowiska Marii. W świadectwie pracy wpisano jako przyczynę rozwiązania umowy artykuł dotyczący rozwiązania umowy o pracę z przyczyn ekonomicznych. Maria, spełniając wymogi wiekowe i mając odpowiedni okres składkowy, złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne, który został rozpatrzony pozytywnie.
Zamknięcie małego przedsiębiorstwa
Jan, 60-letni mężczyzna, był właścicielem małej firmy remontowej przez ostatnie 24 miesiące przed jej zamknięciem. Niestety, z powodu trudności finansowych i braku zamówień, Jan zmuszony był ogłosić upadłość firmy. Przez cały okres prowadzenia działalności opłacał regularnie składki na ubezpieczenie społeczne. Po zamknięciu firmy, Jan spełniający kryteria wiekowe i okres uprawniający do emerytury, złożył wniosek o świadczenie przedemerytalne. ZUS przyznał mu świadczenie, uznając jego sytuację za spełniającą warunki ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.
Utrata pracy z powodu niezdolności do pracy
Agnieszka, 55-letnia kobieta, przez ostatnie 10 lat pracowała jako nauczycielka. Z powodu poważnej choroby musiała przejść na długotrwałe leczenie, co ostatecznie doprowadziło do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Po 5 latach otrzymywania renty, jej stan zdrowia poprawił się na tyle, że renta została zawieszona, jednak Agnieszka nie była w stanie powrócić do pracy na poprzednim stanowisku. Spełniając kryteria wiekowe oraz okres uprawniający do emerytury, złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne. ZUS, po weryfikacji dokumentów, przyznał jej świadczenie, pomagając w przejściu do pełnej emerytury.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego jest zagadnieniem złożonym, zależnym od spełnienia określonych kryteriów wiekowych, okresu składkowego oraz okoliczności zakończenia stosunku pracy. Przedstawione przykłady ukazują różnorodne sytuacje, w których osoby zbliżające się do emerytury mogą ubiegać się o wsparcie przedemerytalne, podkreślając zarazem konieczność dokładnej analizy indywidualnych okoliczności zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Potrzebujesz pomocy w uzyskaniu świadczenia przedemerytalnego? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnego przygotowania niezbędnych pism i wniosków. Nasz zespół ekspertów zapewni Ci kompleksowe wsparcie na każdym etapie postępowania. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2008 r. ( sygn. akt I PK 75/2008)
4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
