Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Otrzymuję rentę socjalną tzw. uczniowską zastąpioną przez najniższą rentę z tytułu niezdolności do pracy (socjalną). Jestem osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Czy przy pobieranej rencie mogę ubiegać się o rentę rodzinną po zmarłej mamie?
Renta uczniowska była przyznawana na podstawie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników do 1998 r. Ustawa już nie obowiązuje. Zakładam, że zastąpiła Pani tę rentę rentą socjalną.
Ustawa o rencie socjalnej z dnia 27 czerwca 2003 r. (Dz. U. 2013 r., poz. 982 j.t.) wyłącza możliwość pobierania renty socjalnej oraz świadczeń wymienionych w art. 7 ustawy: emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych, renty strukturalnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Natomiast w przypadku prawa do renty socjalnej oraz prawa do renty rodzinnej możliwe jest ustalenie uprawnień zarówno do jednego, jak i drugiego świadczenia, co oznacza, że osoba pobierająca rentę socjalną może pobierać także rentę rodzinną. Jednakże renta socjalna nie będzie przysługiwać, jeżeli kwota renty rodzinnej przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (od 1 marca 2018 r. kwota ta wynosi 1029,80 zł, a więc 200% to 2059,60 zł).
Niestety istnieje jedno ograniczenie przewidziane w art. 9 ustawy: „w przypadku zbiegu uprawnień do renty socjalnej z uprawnieniem do renty rodzinnej kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby łączna kwota obu świadczeń nie przekraczała 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Zobacz również: Ponowne ustalenie prawa do renty
Skoro już wiadomo, że ustawa o rencie socjalnej nie wyłącza pobierania obydwu świadczeń, trzeba zbadać Pani uprawnienie do pobierania renty rodzinnej.
Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS – renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń oraz uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Jest Pani osobą pobierającą rentę socjalną, a zatem zgodnie z art. 68 pkt 3 ustawy – dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie do ukończenia 16 lat bądź do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia.
Jeżeli zatem Pani mama miała ustalone prawo bądź spełniała warunki do pobierania jakiegokolwiek z wymienionych powyżej świadczeń, to będzie Pani osobą uprawnioną do renty rodzinnej.
Zobacz również: Renta rodzinna dla niepełnosprawnego dorosłego dziecka
Zgodnie z art. 73 wysokość renty rodzinnej jest pochodną świadczenia zmarłego i jest uzależniona od ilości osób uprawnionych. Dla jednej osoby uprawnionej będzie to 85%, dla dwóch 90%, a dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
Kwotą świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, będzie kwota odpowiednio obliczonej na podstawie ustawy emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeżeli osób uprawnionych do renty rodzinnej jest co najmniej dwie, to zgodnie z art. 74 wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która podlega podziałowi na równe części między uprawnionych.
Kwota najniższej gwarantowanej renty rodzinnej od 1 marca 2018 r. to również 1029,80 zł.
Niezbędne dokumenty należy złożyć najlepiej do końca miesiąca następnego po miesiącu zgonu, bowiem prawo do renty rodzinnej przysługiwać będzie wtedy od dnia śmierci. Jeżeli wniosek zostanie złożony później, to prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca zgłoszenia wniosku.
Wymagane dokumenty są uzależnione od tego, czy osoba zmarła pobierała jakieś świadczenie, np. emeryturę, czy renta rodzinna związana jest z wypadkiem przy pracy osoby zmarłej. Jeżeli przykładowo Pani mama pobierała rentę bądź emeryturę, to niezbędnymi dokumentami są formularz wniosku o rentę rodzinną (dostępny na stronie internetowej ZUS bądź w każdej jednostce ZUS) oraz:
Na Pani, jako na osobie pobierającej rentę socjalną, ciąży – na mocy art. 9 ust. 3 ustawy o rencie socjalnej – obowiązek powiadomienia jednostki organizacyjnej Zakładu o posiadaniu uprawnień do renty rodzinnej oraz socjalnej.
Do wniosku o rentę rodzinną po osobie, która nie miała ustalonego prawa do świadczenia – oprócz dokumentów wskazanych powyżej – należy dołączyć:
Wypłata renty rodzinnej następuje od dnia śmierci ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, jeżeli wniosek o tę rentę został zgłoszony w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpił zgon, a uprawniony członek rodziny spełnił ustawowe warunki do renty rodzinnej. W przeciwnym wypadu – jeżeli wniosek zostanie złożony później, to prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca zgłoszenia wniosku.
W ustawie o emeryturach i rentach z FUS nie ma wskazanego ostatecznego terminu na wystąpienie z wnioskiem, co oznacza, że można wystąpić z nim w każdym czasie. O ile same świadczenia z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych nie ulegają przedawnieniu (zawsze można wystąpić z wnioskiem o ich przyznanie), to przedawnieniu ulega roszczenie o wypłatę tych świadczeń w sytuacji niezgłoszenia wniosku o emeryturę lub rentę po nabyciu do nich prawa, co oznacza, że wtedy wypłata świadczenia nastąpi od momentu zgłoszenia wniosku, a nie od miesiąca śmierci.
Zgodnie z § 12 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe do wniosku o rentę rodzinną dla dzieci własnych zmarłego, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobionych powinny być dołączone – w przypadku dzieci, które ukończyły 16 lat – również dokumenty stwierdzające:
W Pani przypadku renta rodzinna jest związana z całkowitą niezdolnością do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowitą niezdolnością do pracy. Warunkiem jest, aby ta niezdolność powstała w okresie do ukończenia 16 lat bądź do ukończenia nauki w szkole, jeżeli dana osoba przekroczyła 16. rok życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia. Tak więc, jeżeli powstała po ukończeniu 16 lat, to związana jest z pobieraniem nauki w szkole.
Zobacz również: Przedłużenie renty rodzinnej do 26 roku życia
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
